737 of 1544

Jo-El Azara (85) overleden

8 februari 2023 Overlijdens

Geen enkele andere striptekenaar kan zeggen dat hij nog heeft gewerkt met of voor Peyo, Will, André Franquin, Hergé, René Goscinny, Greg en zelfs Willy Vandersteen. Niemand, behalve de in Drogenbos (Vlaams-Brabant) geboren tekenaar Joseph Loeckx die onder zijn pseudoniem Jo-El Azara vooral is bekend van de gagreeks Taka Takata. Op 7 februari is hij overleden aan een hartaanval. Hij werd 85 jaar.

Azara werd geboren op 4 mei 1937. Willy Vandersteen was zijn eerste werkgever. Op zijn zestiende liep Azara school aan Sint-Lucas om er te leren tekenen in Brussel om kort daarna (in 1953) Vandersteen te onmoeten. En dat zou hij zich nog lang heugen. Azara: "In de grote vakantie van 1953 zocht ik een bijverdienste en klopte ik bij Vandersteen aan die me meteen aanwierf om hem te helpen bij De Lachende Wolf, een avontuur van Suske en Wiske waar hij dagelijks een halve plaat van tekende voor de Vlaamse kranten en waarvan het album in 1953 verscheen (1955 in het Frans bij Érasme). Hij vertrouwde me het tekenen van de kaders van de prenten toe, leerde me in schuine letters te schrijven, enzovoort. Vervolgens liet hij me zijn potloodtekeningen inkten waar hij om 9 uur 's morgens aan begon en die hij voor 17 uur moest af hebben zodat ze gedrukt konden worden voor de krant van morgen. Ik herinner me de eerste keer dat hij me vroeg om twee stroken te inkten die hij vroeger klaar had dan verwacht. Ik kwam tot een min of meer correct resultaat en ik begon de potloodtekeningen heftig uit te gommen. Daarbij stootte ik de pot Chinese inkt om die ik niet had dichtgedaan. Vandersteen gaf me een tube witte verf en een penseel zodat ik het zwart tussen de tekeningen en de teksten kon overschilderen. Ja, zelfs tussen de teksten! Ik had ze allemaal opnieuw willen schrijven, ze uitsnijden en ze erover willen plakken, maar daar was geen sprake van: ik moest en zou alles opnieuw met het penseel tekenen. Tegenwoordig zou niemand dat nog doen, maar dat was een goede les, want sindsdien vergat ik nooit meer om een pot met Chinese inkt te sluiten voor ik mijn platen uitgom." De twee stroken waarvan sprake staan hieronder.

Vanaf 1954 kon Azara eigen strips en illustraties kwijt in het stripweekblad Ons Volkske (Junior in het Frans) en Pat. Als gevolg van zijn vakantiejob bij Vandersteen ging Azara terug naar school om er verder te leren tekenen. 's Avonds tekende hij strips die hij de dag erop aan zijn vrienden liet zien. Op een dag kwamen die pagina's onder ogen van een leraar. In die periode werd er op de tekenschool nog neergekeken op strips. De leraar nam de platen in beslag en verscheurde er zelfs een.

Datzelfde jaar klopte hij aan bij Hergé om te vragen of er geen werk was voor hem. Op de studio liepen al Bob De Moor rond, een secretaris die zich ook over de teksten ontfermde, terwijl Jacques Martin net was aangenomen. Azara bleef er zeven jaar. Hij werkte mee aan de Kuifje-albums De Zaak Zonnebloem, Cokes in Voorraad, Kuifje in Tibet en De Juwelen van Bianca Castafiore. Behalve werk vond hij er ook zijn latere vrouw, inkeurster Josette Baujot,

Tegelijk en daarna publiceerde hij in die periode in stripbladen als Caravane, Robbedoes en Le Soir Illustré. Voor deze laatste fungeerde hij als assistent voor de reeks Jakke en Silvester die tussen 1961 en 1963 door Will werd getekend in opdracht van Peyo. Azara assisteerde Will een tijdlang ook voor diens Baard en Kale.

Bij het weekblad Kuifje ontwikkelde hij vanaf 1958 zijn zelfstandige stripcarrière. Na heel wat illustraties en korte verhalen, onder andere op scenario van René Goscinny, Greg en Vicq, startte hij (kortstondige) stripreeksen op scenario van Yves Duval, Vicq of zichzelf: Finckelstein, Gerrit Grijns, Jill en Jim, Jonas Distel, Zephir en vanaf 1965 Taka Takata, hoofdzakelijk geschreven door Vicq.

Hoewel Taka Takata een soldaat is bij de Japanse luchtvaart, is hij een natuurliefhebbende pacifist. Als piloot betekent hij niet veel, want hij is bijziend. De gags zijn niet haha-grappig want de pointes zijn vaak mak. Het grappige zit 'm in de expressies en gedragingen van de personages, in hoofdzaak Taka Takata en zijn bazige kolonel. De overdreven vriendelijkheid en nederigheid van het Japanse volk werd overvloedig gehekeld met bloemrijk taalgebruik. Voor de vele mooie landschapjes en de soms traditionele kledij baseerde Azara zich op Japanse prenten terwijl Vicq het niet naliet om de zorgen tijdens de Koude Oorlog te parodiëren en de opmars van technische gadgets en nieuwe uitvindingen op luchtvaartgebied en wapengebruik te introduceren.

Ondanks de goede scores in referenda was een solide albumreeks niet weggelegd voor de soldaat. In 1969 verscheen een album in de Favorietenreeks. In de jaren 1970 verschenen vier albums bij Uitgeverij J. Hoste, de toenmalige uitgever van Kiekeboe en Bakelandt, en Uitgeverij De Vrijbuiter. In 1977 volgde er nog een eenmalige uitgave in Collectie Jong Europa en in 2012 een album bij Arcadia vzw. De Franse albumreeks telt daarentegen dertien albums.

Taka Takata werd Azara's grootste succes. Daarover verklaarde hij: "Ik hou van humor, de Japanse prenten van Hokusai en ik had een appeltje te schillen met de kolonel die me het leven zuur maakte tijdens mijn dienstplicht." Die kolonel gaf gestalte aan de kolonel die in Taka Takata de brave soldaat altijd koeioneert.

Ook nog voor Kuifje werd hij gevraagd om de komische spionagereeks Clifton van Raymond Macherot over te nemen nadat die verhuisde naar het weekblad Robbedoes. De overname duurde niet langer dan één avontuur, De Duivelse Dwergen, op scenario van Greg. Hun verhaal uit 1969 raakte in  1971 in album uitgegeven in de Favorietenreeks en pas in 1997 in de reguliere reeks als deel 17. Het is ook gebundeld in deel 1 van de integrale reeks.

In de jaren 1960 tekende Azara voor Record (Bonnedague), Chouchou (Pauvre Icare), Pilote (La Campagne de Grèce, Mayflower et Monsieur Chapomou) op scenario van Jacques Acar, Jacques Lob, Maurice Rosy of Crespin. In 1976 verscheen bij Albin Michel het Franstalige album Gaëtan de Chateaubleu. 

In Robbedoes publiceerde hij enkele eenmalige verhalen, zoals Yaba-Dap (over een samoerai) en Zagazik. In Robbedoes nummer 1041 van 27 maart 1958 verscheen het korte verhaal Operatie Schaar. Het scenario was van Marcel Denis, een medewerker van André Franquin die mee het concept van de nieuwe reeks De Rekels bedacht. Het was eerst bedoeld voor Will. Het korte verhaaltje over vijf jongeren (waaronder één meisje) in een clubhuis op een braakliggend terrein gold als een voorloper van De Sliert. Azara ging er niet mee verder, maar Franquin zag potentieel in de reeks. Hij wist dat zijn andere medewerker, Jean Roba, graag kinderen tekende en hij wees hem op het korte verhaaltje om daar iets mee te doen. In 1959 begon Roba met Bollie en Billie dat nog niet meteen een van de pijlers van het blad was. Pas in 1962 nam hij er De Sliert bij. Daarvoor deelde Roba dezelfde scenarist als Azara: Vicq.

Voor de tekenaar die weleens langskwam op het 'geheime' atelier van Franquin om er raad te vragen, zag het er plots goed uit toen Azara door Franquin zelf in 1968 naar voor werd geschoven als potentiële nieuwe tekenaar van Robbedoes en Kwabbernoot. Een enthousiaste Azara tekende op aanraden van Franquin verschillende figuurstudies van de twee helden die je hieronder kan zien. Op papier stond hij er evenwel het slechtst voor, want de beslissing zou duidelijk gemaakt worden door uitgever Charles Dupuis en niet door Franquin. De keuze viel uiteindelijk op Jean-Claude Fournier.

Naast zijn stripcarrière was hij ook een veel gevraagde reclametekenaar. Onder zijn klanten telde hij grote namen als Stella Artois, Texaco, IBM, Total, Thalassa, Novotel en andere. Voor het transportbedrijf Mory-TNTE tekende hij het eerste deel van Histoire Mondiale du Transport et de la Logistique. En op vraag van Albert Uderzo en Pierre Tchernia werkt hij mee aan het ontwerp van de decors in de middeleeuwse straat van het pretpark Parc Astérix. Voor zijn publicitaire werk kreeg hij een "speciale hommage" op het stripfestival van Angoulême.

In 1979 verhuisde Azara met zijn vrouw naar Frankrijk. Het echtpaar is samengebleven tot haar dood in 2009.

Surf ook naar taka-takata.pagesperso-orange.fr

737 of 1544