1,5 miljoen. Minus 2.

Elf. Amper elf. Joseph Weismann was elf jaar toen hij met zijn ouders en zusjes gedeporteerd werd naar het Franse doorgangskamp Beaune-la-Rolande. Daar werd zijn vader direct afgevoerd naar Auschwitz. Zijn moeder en zusjes volgden wat later. Kinderen onder de twaalf jaar mochten van de Franse bewakers nog even achterblijven. Binnen een paar weken zouden ze wel verenigd worden met hun ouders. Joseph geloofde er niets van en wilde ontsnappen. Een paar barakken verder vond hij een andere stoere jongen, Joseph "Jo" Koganovitch, die het ook wilde proberen. Het lukt hen wonderwel. Anderhalf miljoen Joodse kinderen werden vermoord in de oorlog. Minus twee. Want zij hebben het overleefd. Elk apart vluchten ze verder. Tweeëntwintig jaar later krijgt Weismann een telefoontje. Koganovitch leeft nog!

We zijn amper vier bladzijden ver in de beklijvende biografie van Joseph Weismann en de twee hoogtepunten van zijn leven zijn al verteld. We snappen er niets van. Hoe kan je op die manier nog een verhaal boeiend houden van een eenennegentigjarige die op zijn elfde al het strafste en ergste van zijn leven heeft meegemaakt. Toch slaagt scenarist Arnaud Delalande (Bloedkoninginnen, Surcouf,...) er moeiteloos in. Delalande laat de bejaarde Weismann het hele album lang terugblikken op zijn leven. Maar hij laat de dialogen zo over je heen stromen alsof Weismann nog de leeftijd had van die flashback. Zo is de ontsnappingsscène gekaderd door een oude man maar ‘gespeeld’ door een elfjarige en perfect te lezen door elfjarigen. Deze geweldige insteek, die Delalande ontleend heeft aan de film Titanic, werkt. Ook daar weet iedereen vooraf dat de boot zal zinken, maar toch bleef je verrast door de verhaalaanpak van de bejaarde Rose. We hebben dan ook zijn Na de Razzia verslonden. We werden er geregeld stil van en bleven vol bewondering van wat Weismann ook vandaag nog elke dag doet om deze schandelijke bladzijde van de mensheid nooit te doen vergeten.

Grafisch koos men doelbewust voor een klassieke klare lijn stijl om de instapdrempel voor jonge en niet doorwinterde striplezers zo laag mogelijk te houden. Ondanks deze steriele tekenstijl slaagt tekenaar Laurent Bidot erin genoeg venijn in de tekeningen te stoppen. Hij probeert zo neutraal mogelijk de keiharde feiten weer te geven om dan plots in één prentje alle emotionaliteit te stoppen. Zijn "minder is meer" werkt ongelofelijk goed. Die ankers in de strip blijven lang nadat je het verhaal hebt gelezen op je netvlies hangen. Reken daarbij dat Bidot heel straf is in het beeld brengen van massascènes en je vergeeft de auteurs de wat opportunistische keuze voor de klare lijn.

We vonden Na de Razzia een beklijvende, straffe biografie met een Holocaustinsteek die we nog niet kenden. Maar het is pas nadat we zelf meneer Weismann hoorden getuigen* en we nadien Na de Razzia herlazen dat de strip echt binnenkwam. Meer nog, het wat saaiere gedeelte van Na de Razzia mocht voor ons nu nog honderden pagina’s dikker zijn. Wat een leven! Wat een vent! Laat zijn strijdleuze "Aanvaard nooit het onaanvaardbare" je voor eeuwig bijblijven. Op de persconferentie vroeg iemand of Na de Razzia verplichte schoollectuur moest worden. Misschien wel ja. Ja. Echt wel.

WOUTER PORTEMAN

* Lees hier ons interview met Joseph Weismann en de auteurs van deze aangrijpende graphic novel.