1 of 2029
Jean Block (84) overleden
De op 1 augustus 1942 geboren Jean-Claude Block, ook bekend als Jean Block, was een veelzijdige Belgische kunstenaar die actief was als striptekenaar, grafisch ontwerper en vooral als decorontwerper. Hij was een sleutelfiguur binnen het Antwerpse kunstcollectief ERCOLA, de afkorting van Experimental Research Center of Liberal Arts, dat hij in 1968 mee oprichtte en dat uitgroeide tot een van de belangrijkste vrijplaatsen voor experimentele en multidisciplinaire kunst in Vlaanderen. Ook striptekenaar Griffo was een lid van ERCOLA. Onder meer zanger en gitarist Ferre Grignard repeteerde er, de latere Oscarwinnares Nicole Van Goethem (van de korte tekenfilm Een Griekse Tragedie) maakte er tekeningen en zelfs acteur Josse De Pauw, modeontwerper Walter van Beirendonck en zanger Wannes Van de Velde waren verbonden aan het collectief.
Block studeerde architectuur aan de Sint-Lukasschool in Schaarbeek en aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Die architecturale achtergrond bepaalde sterk zijn latere werk. Hij had een uitgesproken gevoel voor ruimte, constructie en vormgeving. Na een korte periode in de bouwsector legde hij zich toe op grafisch werk, affiches, lay-outs en decors.
Met ERCOLA profileerde Block zich aanvankelijk als pionier van de Vlaamse undergroundstripscene. Het collectief publiceerde begin jaren 1970 het eigenzinnige stripblad Spruit, geïnspireerd door Franse satirische bladen zoals Hara-Kiri en Amerikaanse undergroundcomics. Hij tekende er strips, cartoons en affiches voor. Hoewel Spruit commercieel geen succes was, betekende het een belangrijk artistiek experiment en een vroege poging om alternatieve stripcultuur in Vlaanderen vorm te geven. Nadat de drukkerij van Spruit failliet ging, werd de stekker uit het stripblad getrokken. Er verschenen zes nummers en een nulnummer.
Naast Spruit werkte Block mee aan tal van andere undergroundpublicaties en maakte hij eigen strips en gagreeksen, vaak onder pseudoniemen of met speelse signaturen. Toch liet hij de stripwereld relatief vroeg achter zich. Vanaf 1972 verschoof ERCOLA zijn focus naar bredere vormen van visuele kunst, grafiek, affiches en zeefdrukken. Het collectief verwierf faam met psychedelisch en maatschappijkritisch werk en werkte voor culturele instellingen zoals het ICC in Antwerpen. ERCOLA werd georganiseerd als een vzw met de ambitie een productief en informatief centrum voor hedendaagse kunst te zijn.
Vanaf de jaren 1980 concentreerde Block zich steeds meer op decorontwerp en -bouw. Binnen het Decor Atelier Ercola ontwierp hij decors voor theater en televisie, waaronder populaire Vlaamse producties zoals de vtm-soap Familie en toneelstukken van het Echt Antwaarps Theater. Vanaf 1995 werkte hij voor Studio 100, waar hij meewerkte aan de fysieke wereld van iconische kinderprogramma’s als Samson & Gert en Kabouter Plop en musicals als Anubis en Sneeuwitje. Hij maakte ook decors en rekwisieten voor films van onder meer Robbe De Hert, Patrick Le Bon en Stijn Coninx. Ook de modewereld deed een beroep op het decoratelier. Zo was het luxemerk Hermès een klant.
Het ERCOLA-atelier in de Antwerpse Wolstraat bleef decennialang een open werkplaats en ontmoetingsplek voor kunstenaars, ontwerpers, muzikanten, schrijvers en performers. Het was niet alleen een werkruimte, maar ook een cultureel ecosysteem waar disciplines elkaar kruisten. Block bleef daar tot op hoge leeftijd actief en was een levende schakel tussen de experimentele kunst van de jaren 1960 en latere generaties makers.
De gedwongen ontruiming van het ERCOLA-gebouw in 2025 betekende het einde van dit unieke artistieke bastion. Voor Block, die mee had geholpen het vervallen gebouw bewoonbaar te maken en er meer dan vijftig jaar had gewerkt, was dit een zware persoonlijke en emotionele klap. Enkele maanden later, op 23 december, overleed hij op 84-jarige leeftijd na maandenlange eenzaamheid. Zijn dood werd door tijdgenoten en sympathisanten gezien als symbolisch voor het verdwijnen van een belangrijk stuk alternatieve kunstgeschiedenis in Antwerpen.
Jean-Claude Block blijft vooral herinnerd als een stille, maar bepalende kracht: een kunstenaar die niet zozeer streefde naar individuele roem, maar naar collectief experiment, artistieke vrijheid en duurzame culturele infrastructuur.
In 2018 gaf Lannoo het overzichtsboek ERCOLA 1968-2018 - 50 jaar Kunstcollectief Antwerpen uit in een boek van 320 pagina's.
Bronnen: Lambiek, Apache, De Standaard — © foto: ERCOLA
1 of 2029