Pafififtif pamflet

Tien jaar zitten er tussen de Triomf van de Wil en de Triomf van de Dood, en die evolutie zegt eigenlijk alles. In 1934 schoot Leni Riefenstahl haar nazi-propagandafilm, in 1944 schilderde de Duits-joodse Felix Nussbaum zijn bekendste doek, kort voordat hij naar een concentratiekamp verdween... Een jaar na de nazimachtsovername schetste filmproducent Adolf Hitler een sprookje, een jaar voor Der Untergang waren de maskers gevallen en de nazi’s bezig met de grote kuis. Onder meer van de laatsten der Joden...

Beter dan welke Canvas-oorlogsdocumentaire of welk geschiedenisboek dan ook verhaalt Hoop in Bange Dagen wat de Tweede Wereldoorlog voor de Belgische bevolking betekende, inclusief de onderduikers. Voor het derde album op rij is de jonge Robbedoes bevriend met het echtpaar Felix en Felka Nussbaum-Platek, naar Brussel gevluchte Joden. Robbedoes’ oorlogssituatie is precair: hij verloor zijn job (toen het hotel ontplofte), hij heeft geen nieuws over zijn Kassandra (Joods meisje dat hij leerde kennen in de prequel uit 2008 van deze reeks: Dagboek van een Fantast), moet een blunderende (te veel voorbeelden om op te noemen) Kwabbernoot huisvesten én voeden, schraapt de eindjes bij elkaar met een poppenkast... Maar Felix en Felka laten pas echt zien hoe de dagen tussen de zomer van 1942 en die van 1944 steeds banger worden...

In hoeverre is deze Robbedoes-reeks eigenlijk nog Robbedoes? Neem de namen Robbedoes en Kwabbernoot weg (en vervang Spip door een hond of kat) en je hebt ook al een sterk oorlogsverhaal. Robbedoes zelf is amper herkenbaar. Niet voor niets wordt hij zowat elk album voor "Kuifje" uitgelachen. Een centrale vraag in de reeks handelt dan ook over heldendom: moet je de wapens opnemen (wat hij niet wil doen, want "fcoutf vijn pafififtif", aldus een lispelende medescout) of moet je op andere manieren heldhaftig zijn? Ondanks de sneren van de verbitterde Mieke dat hij een padvinder is die "wil dienen en zieltjes redden. Je bent een misdienaar", is deze Robbedoes toch een held: door eten en berichten te smokkelen. En volkomen onzelfzuchtig te denken vanuit de op de trein gezette slachtoffers van het nazisme, in plaats vanuit wraak en vergelding. Emile Bravo werpt hier een universele vraag op over verantwoordelijkheid. Niet dat Felix en Felka er veel aan hebben, zo leert Wikipedia, maar we willen niks spoilen.

We blijven inmiddels een boon hebben voor Bravo’s subtiele tekenwerk. Dat is — net zoals het verhaal zelf — minder zwierig als bij de Piccolo in Veldgroen van Olivier Schwartz en Yann, maar Bravo’s oorlogsrobbedoes is echter wel realistischer en rauwer, en hierdoor pas echt een anti-oorlogspamflet. Sterk bijvoorbeeld is hoe hij de nazisoldaten steevast in grauwe, donkere vegen ontmenselijkt. Ga met zulke Unmenschen daar maar eens tegenover staan als misdienaar...

KOEN DRIESSENS