“Ik doe het liever niet"

1850. New York leeft. En vooral Wall Street bruist als nooit te voren. Het pure liberalisme draait er overuren. Een bescheiden notaris uit de buurt grijpt elke groeikans met beide handen aan. Maar zijn twee bedienden kunnen de stapel met de kroontjespen te kopiëren aktes niet bijhouden. Het team moet uitbreiden met een nieuwe notarisklerk. De voorname, stijfdeftige jongen Bartleby biedt zich aan. Hij krijgt de job die hij onmiddellijk met enorm veel toewijding vervult. Zijn bureautje kijkt uit op een gigantische muur. Alles gaat uitstekend, tot de notaris hem op een dag vraagt om de pas geschreven aktes samen met andere bedienden, te verifiëren. Bartleby antwoordt droog dat hij dit liever niet doet. Hij weigert niet. Hij doet het gewoon liever niet. De notaris staat met zijn mond vol tanden en laat hem begaan. De dagen erna trekt Bartleby zich steeds vaker terug en metselt een mentale muur rond zich, gebouwd op zijn mantra “Ik doe het liever niet”. De notaris zit met de handen in het haar.

De Klerk Bartleby is een kort verhaal uit 1853 van Herman Melville, de man die ons Moby Dick naliet. De novelle was ons onbekend, maar heeft vandaag nog niets aan kracht verloren. Is Bartleby een dwarsligger op wie je geen muur kan bouwen? Of is hij net de laatste vrije man? Voor Bartleby was het plots genoeg en hij besloot te stagneren. De enorme muur voor zijn bureel, was de directe aanleiding voor zijn passieve rebellie. Hij kijkt er tegenaan, maar wil of kan er niet over kijken. Willen of kunnen, een paar letters verschil maar met eenzelfde resultaat. Hét systeem functioneert niet meer.

Jose-Luis Munuera (Zwendel, De Blauwbloezen, Robbedoes en Kwabbernoot en de onlangs door Arboris afgeronde Konvooi-spin-off over de jonge jaren van Nävis) gooide zich helemaal op de novelle. Hij benadert de strip als een oude tekenfilm. Enkel de hoofdfiguren op de voorgrond worden met zwarte inkt geaccentueerd. De overdadig gedetailleerde decors blijven vaag. Het heeft een vreemd retro diepte-effect. Bovendien kiest Munuera’s vaste inkleurder Sedyas (Betoveringen, De Campbells, Fraternity,...) nu voor een somber, bruin kleurpalet waar geluk en vrolijkheid veraf zijn. Het liberalisme gaat hier duidelijk niet hand in hand met zonnige en vrolijke plaatjes. Het resultaat is een strip die stevig aan onze ribben kleeft. We hadden hem dolgraag uitgeroepen tot beste strip van dit jaar, maar we misten hiervoor nog net dat klein beetje extra. Het gegeven van de muur is ons iets te weinig uitgebouwd. Ook het personage van Bartleby is zo neutraal en ijskoud dat we ons afvroegen wat de meerwaarde was om zijn gezicht te laten zien. Een onzichtbare of first-person personage kon dit verhaal nog straffer maken. Mierenneukerij die nogmaals aantoont dat voor ons de muur niet hoog genoeg kan zijn. We zullen deze strip nog enkele keren moeten lezen...

De Klerk Bartleby is een bijna honderdzeventig jaar oude fabel die nog niets aan kracht heeft ingeboet. Dit is meesterlijk in beeld gebracht door de grote Munuera. Beklijvend over de hele lijn.

WOUTER PORTEMAN