Hulde aan het onderwijs

Leerkracht, voorwaar geen eenvoudig beroep. Nu niet en al zeker niet gedurende de Tweede Wereldoorlog. Maar de vriendschap die je van de kinderen en de ouders terugkrijgt, hebben ondergetekende eenenveertig jaar enorm deugd gedaan. Ook Marie-José Moënner staat met hart en ziel in het onderwijs in het dorpje Ploménéac in midden Bretagne. Haar klasje telt zeventien leerlingen van vijf tot elf jaar. De Slag om Normandië (Operatie Overlord) woedt in alle hevigheid. Jacques Le Gall is nieuw in de klas. In werkelijkheid heet hij Rosenthal en wordt hij gezocht omdat hij Jood is. Voor een andere leerling, Jules Kermadec, dient men extra op te passen. Zijn vader heeft twee gezinnen en collaboreert met de nazi's. Jules verdenkt de juf ervan naar Radio London te luisteren. Zelf beweert ze alles te vernemen van Radio Roazhon Breizh. Die was immers goedgekeurd door de Duitse bezetter. Let zeker op het jongere broertje van Jules, Corentin. Hij zal je hart stelen!

Heel opvallend is dat in deze strip geen nazi's voorkomen. De vijanden zijn hier Bretonse militieleden, gelieerd aan de nazi's. Het is nog altijd een taboe en ongepast hierover te spreken. Yves Lavandier (auteur, regisseur) durft het wel. Eerst was dit een idee voor een film, maar de producenten aarzelden. Stripuitgevers zagen het wel zitten en zo kwam het scenario bij Carole Maurel (Wachten op Bojangles) en die deed er iets wondermooi mee.

Juf Marie vlucht met een deel van haar klas (de 'buitens') naar het bos. Alleen de buitens hebben een lunchpakket bij zich. Dit is de start van een spannende overlevingstocht om Jacques te redden. Het geluid van de laarzen en het geblaf van de honden voorspellen niet veel goeds. De focus op de ogen — zowaar mangastijl — zorgt voor duidelijke expressieve gezichten. Marie geeft met veel geestdrift les, maar ze is wel wat prekerig. Het zal de kinderen echter nog van pas komen. In het 'schoolschrift voortgang' schrijft ze met veel geduld info en tips voor de ouders. Jawel, in 1944! Dat wordt haar niet altijd in dank afgenomen. Een leerling mag op de klas letten, terwijl de juf even weg is. Herkenbaar voor velen onder ons, al zal het nu wel niet meer voorkomen. We merken een authentieke poster van een Bretoens nationalistisch weekblad op. Het stelt twee karikaturale Joden voor die worden weggeborsteld. Zal Jules uiteindelijk ook voor deze oplossing kiezen? Hebben de lessen van juf Marie iets uitgehaald?

Auteur Yves Lavandier kan zijn bewondering niet wegstoppen. De kleuterleidsters van zijn vier kinderen wekten zijn ontzag omdat ze toekomstige volwassenen helpen samen te leven en alle kinderen gelijk te behandelen. Maar... in een oorlogsbrief van collaborateur François Debeauvais lezen we: "Een echte Breton heeft niet het recht om te sterven voor Frankrijk. Onze eeuwige vijanden en onze huidige zijn de Fransen. Het zijn zij die nog steeds schade aan Bretagne veroorzaken." Koppig als een Breton, we beginnen die zegswijze te begrijpen.

Carole Maurel tekent het op een perfecte manier. Dit klasje gaan we niet snel vergeten. Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet! Breiz Atao: Voor Altijd Bretagne!

CHRIS HUYBRECHTS