WINNAARS WEDSTRIJD! Win een exemplaar van Op Zoek naar de Verloren Kuifje

tekst: Télio Navega (april 2023)

Ik vond het merkwaardig en zelfs ironisch dat je stopte met het maken van strips op dezelfde dag dat Hergé overleed. Hoe reageerde je op dit toeval toen je erachter kwam?

Leite: "Deze ontdekking was een verrassing. Stel je voor dat ik op deze datum in 1983 terugkeerde naar Brazilië na een poging om in Frankrijk te publiceren. Opmerkelijk genoeg zat ik in een vliegtuig terug naar ons land, en het nieuws van de dood van Hergé moet in alle kranten in Parijs gestaan hebben... En ik heb het niet gezien. Pas in 2013, dertig jaar later, toen ik naar het CBBD - Centre Belge de la Bande Dessinée (Belgisch Stripcentrum in Brussel) ging en het paneel over het leven van Hergé zag, besefte ik deze toevalligheid. Wat nog gekker is: het is de datum van mijn verjaardag. Deze ontdekking heeft veel voor mij verbonden. In 1971 had ik een brief aan Hergé geschreven waarin ik zei dat ik hem wilde ontmoeten... Ik vertel dit in het album... Dus in 2013 kwam die metaforische ontmoeting met hem, door een bezoek aan het Hergé-museum, samen met mijn beslissing om op precies de dag dat hij vertrok, te stoppen met het zijn van een striptekenaar. Ik voelde het als een boodschap, een aansporing van hem aan mij: ‘Dus, wat ga je doen met je droom die je tot je zesentwintigste zo sterk hebt verlangd? Ga je door dit leven zonder zelfs maar een goed stripverhaal te maken?’ Mijn antwoord op deze ‘boodschap’ was dit album, Op Zoek naar de verloren Kuifje. Ik heb strips gepubliceerd tussen 1976 en 1983, maar ze waren kort en veel ervan beschouw ik als onvolwassen..."

Jouw tekenstijl verschilt sterk van die van Hergé, de beroemde auteur van Kuifje. Hoe heeft hij je beïnvloed? Is hij je favoriete striptekenaar?

Leite: "Hergé kwam in mijn leven toen ik nog een kind was en hij heeft me, samen met anderen, verliefd laten worden op dit medium. Ik hou van Kuifje, ik heb zijn avonturen gelezen en lees ze nog steeds met enorm veel plezier. Hoewel ik veel heb geleerd van zijn zeer goed opgebouwde verteltechniek, met spannende momenten aan het einde van elke pagina, afgewisseld met humor en avontuur, was de grootste invloed op mijn tekenstijl Mœbius/Jean Giraud, Hermann, Neal Adams en José Ortiz. Ik houd nog steeds van klassieke en realistische tekeningen, het gebruik van arceringen, het gebruik van het penseel, en zwart-witkunst (waarschijnlijk omdat strips in mijn kindertijd in zwart-wit werden gepubliceerd en ik strips altijd heb geassocieerd met zwart-wit). Hergé staat zeker in het pantheon van mijn favoriete striptekenaars, maar er zijn veel anderen. Mijn selectie van deze grootmeesters staat aan het begin van het boek."

In je strip beschrijf je de reis naar het Hergé-museum in Louvain-la-Neuve in 2013 als een soort hereniging met de schepper van Kuifje en een katalysator voor de productie van Op Zoek naar de Verloren Kuifje. Had het inderdaad zoveel diepgaande emotionele impact als het lijkt wanneer we de strip lezen?

Leite: "Ja, het was een moment van openbaring! Eigenlijk was die hele week van de reis naar Brussel een diepe onderdompeling in mezelf. Het album gaat precies daarover. Maar het hoogtepunt was het betreden van dat fantastische museum gewijd aan het werk van de maker van Kuifje. De architectuur van het gebouw zelf was al adembenemend en dompelde me onder in de magie van mijn droom, mijn lang vergeten verlangen... Ik ging er om 10 uur 's dchtends naar binnen en verliet het pas toen het om 17 uur sloot. Ik ging helemaal opgewonden weg. Ik wilde tekenen, een strip maken, maar ik wist nog niet welk verhaal het zou worden. Pas enige tijd nadat ik was teruggekeerd, realiseerde ik me dat het verhaal dat ik moest vertellen juist die week was die ik in Brussel had doorgebracht."

Het maken van Op Zoek naar de Verloren ­­Kuifje was, zoals je op een bepaald moment in de strip suggereert, een manier om je passie voor strips te herontdekken?

Leite: "Het was een emotionele herontdekking! De Ricardo die in 2013 zesenvijftig jaar oud was, had diepe gesprekken met de jongere Ricardo die zo graag een striptekenaar wilde worden. Daarom zijn de twee delen in de strip die ik het leukst vind juist mijn ontmoeting met Little Nemo, die mij als kind in het verleden vertegenwoordigt, en het deel in de antiekwinkel waar ik mezelf zie op verschillende leeftijden, vooral als een oude man in de toekomst. In Nemo kijk ik naar het verleden en in de antiekwinkel kijk ik naar de toekomst. Dat is bijna kwantumachtig, nietwaar? Ik ben meerdere Ricardo's. Vandaar de titel van het boek, een duidelijke verwijzing naar het werk van Marcel Proust — Op Zoek naar de Verloren Tijd. Als je het in het Frans zegt, klinkt Tintin als een dubbele tijdsduur... Veel mensen denken dat het album gaat over een avontuur om een verloren Kuifje te vinden, en de reis naar het Hergé-museum bevordert inderdaad die ontmoeting, maar eigenlijk vertelt het boek over mijn zoektocht naar mezelf in een complexe fase van mijn leven."

Je bent ook grafisch ontwerper, wat is naar jouw mening de relatie tussen design en strips?

Leite: "Een stripverhaal maken is het vertellen van een verhaal met behulp van afbeeldingen. Grafisch of visueel ontwerp, zoals ik het tegenwoordig liever noem, doet hetzelfde. Dus in wezen, toen ik een ontwerper werd, ging ik door met het vertellen van verhalen met behulp van afbeeldingen. Hier is het belangrijk op te merken dat foto's en illustraties duidelijke beelden zijn, maar typografie of tekstblokken kunnen en moeten worden beschouwd als illustraties op de pagina's. Zelfs lege ruimtes, witruimtes, zijn grafische elementen die kunnen worden beschouwd als ‘afbeeldingen’. Het heeft lang geduurd voordat ik me realiseerde dat mijn achtergrond als gepassioneerde stripboekenlezer veel waardevolle kennis opleverde voor Ricardo de ontwerper. Tegenwoordig kijk ik naar de albumhoezen die ik aan het begin van mijn muzikale carrière heb gemaakt en realiseer ik me dat ik, in tegenstelling tot de meeste mensen, zelden slechts één foto gebruikte op de covers. Kijk maar eens naar de voorkant en achterkant van mijn eerste album — Cinema Mudo van Paralamas — en je zult zien dat het een strippagina had kunnen zijn. Het volgende album — O Passo do Lui — is ook een goed voorbeeld. Nu, als we deze vraag uitbreiden naar het universum van strips, hoe kunnen we dan de aanwezigheid van grafisch ontwerp op de pagina's van Valentina van Guido Crepax of de strips van Sergio Toppi niet herkennen? De covers van Dave McKean voor de Sandman-comics hebben me sterk geïnspireerd voor de reeks covers die we hebben gemaakt voor Stephen King. Of meer hedendaags, als de strips van Chris Ware geen puur ontwerp zijn, zou ik niet weten wat het dan wel is... Met andere woorden, design en strips hebben een sterke wisselwerking met elkaar."

Op Zoek naar de Verloren Kuifje verscheen als hardcover bij Dark Dragon Books en telt 224 pagina's (39,95 euro).