Overzicht De Incal en spin-offs

Allereerst is er natuurlijk de zesdelige hoofdreeks die in 1981 in vertaling startte bij Oberon in de collectie Auteur Reeks onder de titel De Avonturen van John Difool. Deze reeks liep tot 1989. Oog & Blik gaf de eerste twee delen opnieuw uit in 1999 met nieuwe covers. Deel 1 werd trouwens ingekleurd door Yves Chaland, de delen 2 tot 4 door zijn echtgenote Isabelle Beamenay-Joannet en de delen 5 en 6 door Zoran Janjetov die hieronder nog opduikt als tekenaar.

In 2003 gaf Oog & Blik een integrale in kleur uit op een verkleind formaat in hardcover. In 2010 gaf De Bezige Bij | Oog & Blik dezelfde integrale uit met nieuwe cover in softcover. Vorig jaar verscheen nogmaals een integrale, ditmaal in zwart-wit, bij Sherpa met een extra kort verhaal. In juli 2022 stond een nieuwe integrale uitvoering bij Sherpa gepland, nu in kleur, maar door de sterk gestegen papierprijzen wacht Sherpa betere offertes af. Het betreft een internationale co-productie waarbij deze integrale niet alleen in het Nederlands, maar ook in andere talen het licht ziet op initiatief van Les Humanoïdes Associés. Het zal er wellicht dit jaar niet meer van komen.

In 1989 startte de prequelcyclus De Jeugd van John Difool in vertaling in Oberons Auteur Reeks. Deze reeks speelt zich voor de gebeurtenissen in De Incal af en is getekend door Zoran Janjetov. Vanaf 1991 trad Big Balloon als uitgever op. Deze reeks liep tot 1995. In 2011 publiceerde Les Humanoïdes Associés een Franse en Engelse integrale onder de titel Voor de Incal. Deze zou in de loop van 2022 in het Nederlands moeten verschijnen bij Sherpa. Dat kan ook later worden.

In 2000 sloegen Mœbius en Jodorowsky de handen opnieuw in elkaar voor een cyclus die zich na De Incal afspeelt, origineel Na de Incal genoemd. Het eerste album verscheen in 2001 in het Nederlands bij Oog & Blik. 

Jodo beschouwde De Incal altijd als een trilogie, 't is te zeggen: de zes delen van De Incal vormen het zesdelige middenstuk van de trilogie. En dan is er nog Voor de Incal en Na de Incal. Nochtans maakte hij Mœbius eerst wijs dat het de bedoeling was dat De Incal uit niet meer dan twee delen zou bestaan, vervolgens drie en uiteindelijk zes. Mœbius ging er telkens mee akkoord. Alleen Jodo wist waar de kleine details in De Incal naar zouden verwijzen om achteraf Voor de Incal en later Na de Incal te laten tekenen. Bijvoorbeeld over het heilige boek en John Difools grote liefde die pas in het derde deel van Voor de Incal voor het eerst opduikt, maar waar op de laatste pagina van De Incal wel naar wordt verwezen: "Ik herinner me..." Waarom hij niet meteen begon met de eerste cyclus, verklaarde Jodo met een verwijzing naar de kunst. Als je een gesloten triptiek opent, zie je eerst het middenstuk en pas dan kijk je in die volgorde naar het linker- en het rechterpaneel. De Incal betekende zoveel als het droomgedeelte van de trilogie.

Voor de sequel had Mœbius eigenlijk geen tijd. Hij stelde de dan twintigjarige Janjetov voor. Om zowel Mœbius als uitgeverij Les Humanoïdes Associés warm te maken voor Na de Incal ging niet van een leien dakje. Toch drukte de uitgeverij honderdduizend exemplaren van het eerste deel. De zeven miljoen andere exemplaren die Jodo van zijn reeksen ondertussen had verkocht, waren een overtuigend argument.

Na het eerste deel stopte de sequel. In 2011 hernam Jodo het scenario voor de Mexicaanse tekenaar José Ladrönn die deel 2 en 3 tekende. Deze reeks werd in het Frans voortgezet als Après l'Incal (Na de Incal) en dan herdoopt in Final Incal die tussen 2009 en 2015 in vertaling bij Daedalus werd hernomen en voltooid. Final Incal was eveneens bedoeld als zesdelige reeks, hoewel dat niet de afspraak was tussen de uitgeverij en scenarist Jodorowsky. De uitgever zag het liever als een afgerond tweeluik. Jodorowsky, die met Na De Incal een verkeerde weg opsloeg door De Incal als een "het was maar een droom" te beschouwen, maakte hiervoor zijn excuses en herbegon met Final Incal de slotcyclus. Hoe dan ook kregen we in Final Incal niet één, maar vier John Difools te zien. Die vierdeling was al een eerste keer op te merken in De Incal. De vier Difools zijn entiteiten in verschillende stadia met een intelligente, een emotionele, een lichamelijke en een seksuele versie waarvan de verst gevorderde het stadium is van een engel. Ja, Jodo heeft een onbegrensde fantasie.

In 2014 verscheen een Franse en Engelse integrale met Mœbius' getekende album als bonusverhaal. Van deze integrale bestaan ook weer Franstalige heruitgaven met aangepaste covers.

Het hoofdstuk spin-offs van De Incal openen we met het geslacht van de Metabaronnen. In De Incal liet het personage de Meta-Baron zich voor de kar spannen van de koningin van Amok en kreeg hij pas zijn ware glans in de spin-off-reeks De Metabaronnen. Jodo kon hierin een trauma kwijt dat teruggreep naar zijn jeugd. Als kind volgde hij namelijk turnlessen om vrienden te maken. Maar de anderen lachten hem uit door zijn besneden piemel. Sindsdien voelde hij zich gemutileerd, gebrekkig, gehandicapt. In De Metabaronnen en Alef Thau kon hij zijn eigen castratietrauma's kwijt. Ook in het laatste deel van De Incal zag het ernaar uit dat de ballen van John eraf geknipt zouden worden.

In de door de Argentijnse Juan Giménez getekende sf-reeks De Metabaronnen vertelt Jodo de familiesaga van de laatste Metabaronnen, oftewel over de voorouders van het personage in De Incal rond wie hij ook een verhaal vertelt. De achtdelige reeks verscheen tussen 1992 en 2005 bij Arboris. In 2003 kwam een deel 0 uit met geïllustreerde interviews en een kort verhaal. Arboris bundelde de albums in drie bundelingen met in het derde volume het deel 0.

Er is ook een deel 9, maar dat verscheen vijf jaar na deel 8 en is eigenlijk een one-shot, met hoofdstukken die zijn getekend door de Canadees Travis Charest en Serviër Zoran Janjetov, dat in het Frans los van De Metabaronnen verscheen. Het album bevat korte verhalen over hoe de Meta-Baron de machtigste en meest verwoestende wapens verzamelde die van hem een onverslaanbare en onoverwinnelijke huursoldaat hebben gemaakt. Arboris voegde het album De Wapens van de Metabaronnen toe als deel 9 in de reeks.

De Metabaronnen gaf zelf aanleiding tot de spin-off De Metabaronnen Castaka die over nog oudere voorouders vertelt. Ook die voorouders zaaiden verderf en terreur en ondernamen en bloedige veroveringen via een strijd om zelfbehoud. Van deze spin-off verschenen bij Arboris twee door Spanjaard Das Pastoras getekende albums in 2007 en 2014 die in 2020 gebundeld raakten.

De Meta-Baron kwam in 2016 terug in de gloednieuwe reeks Meta-Baron, verteld in opeenvolgende tweeluiken, met tekenaars die elkaar afwisselen. Amerikaan Jerry Frissen schrijft de scenario's naar een verhaal van Jodorowsky. Dark Dragon Books publiceerde het eerste tweeluik in softcover, getekend door Fransman Valentin Sécher. Dit tweeluik kwam ook in een gebundelde hardcovereditie uit. Het tweede tweeluik is getekend door Canadees Niko Henrichon. Daarna verloor Dark Dragon Books de rechten en pikte Daedalus de draad weer op met het derde tweeluik, opnieuw getekend door Sécher. Les Humanoïdes Associés publiceerde inmiddels een Franse integrale van de eerste zes delen. Hierna zou nog één cyclus in twee delen moeten verschijnen.

Een andere spin-off van De Incal betreft De Technovaders. Deze door Zoran Janjetov en Fransman Fred Beltran getekende reeks focust op de geschiedenis van een door wraak gedreven familie. De raamvertelling brengt priesteres Panepha naar voren die door ruimtepiraat Oulrij de Rode wordt verkracht en een drieling baart, waaronder twee mutanten. Ze zweert wraak en wijdt daar de rest van haar leven aan. Haar zoon Albino rukt zich van zijn autoritaire moeder los en gaat naar een speciale school waar hij zich bekwaamt in de pan-technologie. Albino wordt daar opgeleid tot Technovader.

Tussen 1998 en 2008 verscheen de achtdelige reeks bij Arboris. In 2008 kwam een eerste bundeling uit met de eerste drie delen. Silvester bezit nu de rechten en publiceert de complete reeks in twee integrales. De eerste verschijnt in mei en bundelt de eerste vier delen. Vorig jaar gaven we je nog mee dat Jodo aan een nieuw tweeluik werkt dat zich afspeelt in het universum van De Technovaders. Janjetov is aangetrokken als tekenaar.

Wraak en familie zijn twee vaak voorkomende thema's in het werk van Jodo. Hij was zelf een ongewenst kind. Hij was namelijk de vrucht van een verkrachting. Zijn moeder haatte zowel Jodo's vader als Jodo zelf. Hij heeft nooit tedere momenten of andere uitingen van moederliefde gekend. Jodo had een Russische vader. Als het gezin zich als immigrant in Chili vestigde om er een kruidenierswinkel te openen, schaamde zijn communistische vader zich voor zijn familienaam en Joodse achtergrond. Maar Alejandro niet. Wat hij zijn vader te verwijten had, was ook al een gebrek aan affectie.

Bij de Japanse promotietournee van Jodo's film Santa Sangre (1989) ontmoette Jodo de Japanse tekenaar Katsuhiro Otomo. Met een fles whisky bij de hand praatten ze over hun projecten. Otomo vertrouwde Jodo toe dat hij problemen had met het einde van Akira. Jodo herinnerde zich vaag dat hij wat noteerde op een tafellaken. Later verklaarde Otomo aan de pers dat Jodo hem die avond het idee gaf voor het einde van Akira. In ruil zou hij een reeks tekenen op scenario van Jodo, die erg veel van manga houdt. Dat had Megalex moeten worden, maar Otomo koos resoluut voor een toekomst in de animatie in plaats van de strip. Volgens een andere bron deed Otomo het whiskyverhaal nóg later af als leugens van Jodo.

Megalex speelt zich af in hetzelfde universum als De Incal. De titel is ontleend aan de totalitaire planeet-stad waar we een groepje ecologische verzetslieden volgen. Fred Beltran tekende de trilogie die tussen 1999 en 2008 bij Arboris verscheen. In het Frans is de trilogie doorheen de jaren driemaal als integrale verschenen, telkens met een andere cover.

De nieuwste loot aan de boom is het in 2021 verschenen one-shot Kill Tête de Chien dat nog niet is vertaald. Het verscheen bij Les Humanoïdes Associés en het voert uiteraard Kill de Hondenkop uit De Incal op. Het is een eerste van drie geplande losstaande albums over telkens een nevenpersonage uit De Incal. Het Amerikaanse duo Pete Woods en Brandon Thomas vertellen in het album over Kill meer over het personage en zijn verhouding met de tijd, maar ook met vrouwen.