Falcon Lake, de verfilming van Bastien Vivès' gecontesteerde Een Zus

Onder meer door de strip Een Zus kwam Bastien Vivès deze maand onder vuur te liggen. Namelijk omwille van scènes, thema's en uitspraken op sociale media die sommigen als incest en pedoseksualiteit beschouwen of het banaliseren van pedopornografie, incest en het promoten van een verkrachtingscultuur. Na klachten en (doods)bedreigingen jegens medewerkers van het stripfestival van Angoulême trok de organisatie de stekker uit een geplande overzichtsexpo van Vivès die eind januari 2023 had moeten plaatsvinden.

De Franse stripmaker kwam in een heuse shitstorm terecht met verhitte debatten over de man, zijn fantasmes, vermeende neigingen en zijn werk. Collega-striptekenaars nemen het voor hem op en wijzen op het dreigend gevaar voor het inperken van vrijheid van meningsuiting, cancel culture en de gevaarlijke situatie van het lynchen van personen op internet. Andere collega's wijzen Vivès terecht en duiden het ons-kent-ons sfeertje met een te grote carte blanche van uitgevers voor hun goudhaantje Vivès aan als een oorzaak voor het uit de hand lopen van Vivès' gedrag. En nog veel meer stripmakers zijn al deze aandacht kotsbeu. Jean-Marc Rochette (De Wolf, De IJstrein), een van de verdedigers van Vivès, gaf intussen te kennen dat hij stopt met het maken van strips en zich voortaan op kunst toelegt door deze hele toestand.

Vivès excuseerde zich intussen voor zijn zware belediging ten overstaan van de feministische stripmaakster Emma Clit, die hij dood wenste nadat ze erg heftig reageerde tegen zijn werk, en zijn soms ongefilterde gedrag op sociale media. Maar daarmee zijn de reacties nog niet geluwd. Er is zelfs een juridische aanklacht.

Franstalige journalisten getuigden al dat Vivès geen filter kent als hij geïnterviewd wordt en daarbij de grenzen van de provocatie opzoekt. In een interview voor Madmoizelle vertelde hij in 2017 over Een Zus: "Incest windt me enorm op (...) omdat ik in het echte leven geen incest kan plegen en ik geen oudere zus heb om het te doen, doe ik het in mijn boeken."

Het is slechts een van de intussen vele uitspraken die Franse journalisten hebben uitgevlooid. Vivès was onder diverse schuilnamen tussen 2004 en 2012 erg actief op het animatieforum Catsuka met duizenden geposte berichten en reacties, soms om zijn eigen albums op te hemelen onder een valse naam. Op dat forum gedroeg hij zich volgens een van de beheerders als een trol. Vivès sprak zich er ook uit over specifieke neigingen. Een van zijn uitspraken: "Soms voel ik me aangetrokken tot tien- of twaalfjarige meisjes... Je denkt 'shit dat ik een pedofiel ben'... er is iets dat naar buiten komt... natuurlijk doe ik niets... maar het is een menselijk gevoel dat iedereen kan hebben. Het is gewoon dat er mensen zijn die de wetten van onze mooie samenleving overtreden... dus daar ga je... Ik verontschuldig me nogmaals voor alles en dat het misschien mensen heeft gekwetst... Ik bedoelde het niet zo..."

En ook: "Ik ben misschien goor, maar als beide partners ermee instemmen, is zelfs pedofilie geen verkrachting. (...) Natuurlijk heb je daar als zevenjarige niets over te zeggen, maar het gebeurt dat veertienjarigen verliefd worden en een oprechte relatie krijgen met een dertigjarige. (...) Dus ik neem aan dat elke daad in principe aanvaardbaar is als iedereen het er in eerste instantie mee eens is." In een ander bericht grapte hij over het penetreren van een strak kontje van een gehandicapt jongetje dat tenminste niet kan weglopen.

Na de confrontatie met deze oude berichten, verdedigde Vivès zich met de uitleg dat je dat met humor in de miljardste graad moet lezen. Het was maar om te lachen dus.

Een oudere klacht uit 2018 tegen Petit Paul werd geseponeerd zonder verder gevolg. Op 19 december laatstleden diende de vereniging Innocence en danger, die kinderen tegen geweld beschermt, echter een klacht in tegen Bastien Vivès en de uitgeverijen Glénat en Les Requins Marteaux, die de geviseerde albums Les Melons de la Colère, Petit Paul en La Décharge Mentale hebben uitgegeven. Er is sprake van drie delicten: verspreiding van kinderpornografie, aanzetten tot seksueel geweld tegen minderjarigen en verspreiding van gewelddadige boodschappen aan een minderjarige. De klacht voor La Décharge Mentale citeert enkele scènes: "De moeder doet orale seks met de vader in het bijzijn van een vriend en de drie minderjarige dochters. De moeder moedigt haar dochters aan deel te nemen aan de fellatio, de jongste ontvangt het sperma van haar vader op haar gezicht, 's nachts voert de vriend van de vader orale seks uit met het tienjarige meisje."

Volgens de Franse wet zouden enkele scènes uit Les Melons de la Colère en Petit Paul strafbaar zijn. De strip Petit Paul toont een tienjarig kind met een groot geslacht. "Dit kind wordt vervolgens verkracht door zijn leraar, zijn zus en zijn judoleraar." Datzelfde kind speelt ook mee in Les Melons de la Colère, waarin hij volgens de aanklacht "verkracht wordt door Magalie, zijn zus, die hem orale seks oplegt". De zus zelf wordt verkracht door de huisarts en vervolgens meerdere malen groepsverkracht vanwege haar grote borsten". Deze pagina's "tonen dus minderjarigen die misbruikt worden of hun intimiteit tonen". Het Franse wetboek van strafrecht bepaalt dat "de verspreiding (...) of afbeelding van een minderjarige wanneer deze afbeelding of voorstelling pornografisch is, wordt bestraft met vijf jaar gevangenisstraf en een boete van 75.000 euro". Op het verspreiden ervan staat een straf van drie jaar gevangenis en 75.000 euro boete. De albums zijn nog steeds te koop, al wist het ene na het andere verkoopkanaal deze titels. Petit Paul was een tijdje een van de best verkochte strips in Frankrijk na het uitbreken van de zaak-Vivès.

Op 15 december verklaarde Charlotte Caubel, de Franse staatssecretaris voor Kinderen: "Een voorstelling of afbeelding van een minderjarige in een pornografische situatie is strafbaar. Het lijkt me dat een aantal tekeningen (van Bastien Vivès) onder de wet vallen. Het is aan de rechter om te beslissen hoe de feiten te kwalificeren."

Wordt vervolgd dus. Vivès heeft daarvoor advocaat Richard Malka onder de arm genomen. Malka is een erg ervaren rot die verschillende malen het satirische blad Charlie Hebdo met succes heeft verdedigd tegen aanklachten uit zowel katholieke als islamistische hoek. Hij is tevens zelf een stripscenarist van onder meer De Orde van Cicero, Cel Financiën en Driften.