Gevecht voor sociale rechtvaardigheid

Het album begint met het tonen van grote sloppenwijken eind jaren 1950 aan de rand van Parijs en andere Franse grootsteden waarin vooral Algerijnse families leven. Frankrijk is dan al sinds 1954 in oorlog verwikkeld met Algerije, een kolonie die onafhankelijk wil worden. Het instellen van een avondklok voor moslims doet deze achtergestelde migranten op 17 oktober 1961 met tienduizenden naar de hoofdstad trekken. Een grote politiemacht treedt hardhandig tegen hen op. Honderden betogers worden in de Seine gegooid en verdrinken. Tweehonderd doden, honderd vermisten en meer dan tienduizend arrestaties. Bij een nieuwe grote betoging op 8 februari 1962 vallen nog eens negen doden en tweehonderdvijftig gewonden. Het verklaart de grimmigheid van latere acties en het zijn gebeurtenissen die in het Franse collectief geheugen zitten.

Elise komt dan in beeld. Ze trekt in 1958 naar Parijs om te studeren, maar vooral om geëngageerd deel te nemen aan acties voor sociale gelijkheid. Het verhaal maakt dan een sprong naar 1972. Ze is lid van een rebellerende linkse groepering, Gauche Prolétarienne, waar ze haar strijdmakker Simon heeft leren kennen. Bij het klaarmaken van molotovcocktails vindt er een ontploffing plaats op hun appartement en raakt Elise zwaar verbrand. Ze vluchten weg en duiken onder bij een bevriend koppel. Tijdens haar genezingsproces overpeinst Elise de acties van de voorbije jaren 1960, hoe ze protestsongs schreef en demonstraties muzikaal begeleidde met haar gitaar. Hoe ze bij een betoging in 1971 opgepakt werd door de politie en veroordeeld tot zes weken gevangenisstraf voor geweldpleging, mishandeling en belediging van agenten. Ironie ten top. In november 1973 houdt de groepering Gauche Prolétarienne op te bestaan. En hoewel Elise vindt dat de strijd voor het volk en voor gelijke rechten eigenlijk moet doorgaan, is er geen financiële ondersteuning meer van de groepering en moet er naar een inkomen gezocht worden. Ze vindt een job als verkoopster in een kledingwinkel en in 1977 kan ze aan de slag op de redactie van een nieuw stripweekblad, BD l’ Hebdo de la B.D. Ze zal er kennismaken met een tekenaar...  

Het album brengt de woelige levensloop in beeld van een enorm sociaal geëngageerde vrouw, Elise, verstandig en muzikaal begaafd. Ze zet zich sinds haar achttiende verjaardag in 1958 actief in en sluit zich aan bij organisaties die strijden voor de integratie van buitenlandse immigranten en tegen onmenselijke werkdruk op arbeiders. Het zijn op dat ogenblik zeer onrustige tijden in Frankrijk, maar ook in andere landen gebeuren er in 1968 schokkende dingen, zoals de Sovjet-tanks tegen de Praagse Lente. Het verhaal van Elise geeft een opvallend beeld van de sociale strijd in Frankrijk tussen 1958 en 1975 en het verwijst terzelfdertijd naar belangrijke geschiedkundige gebeurtenissen, zoals de onafhankelijkheid van Algerije op 5 juli 1962. Het lijkt op het lijf geschreven te zijn van scenariste Dominique Grange, die net als Elise liedjes op plaat heeft gezet. Het lijflied van de actiegroep Gauche Prolétarienne, Les Nouveaux Partizans (1970), bijvoorbeeld is van haar hand. In het nawoord benadrukt ze evenwel dat het album niet autobiografisch is, maar evenmin fictie. Er komen ongetwijfeld heel wat elementen uit haar leven in voor. De kennismaking van Elise met een striptekenaar is al een verwijzing van Granges ontmoeting met haar latere echtgenoot Jacques Tardi, die oorspronkelijk tekende voor BD l’ Hebdo de la B.D. Zijn politiestrip Griffu sierde toen de cover.

Een door Tardi getekend album is altijd om van te smullen, dit is niet anders. Met enkele lijnen, een zogenaamd klare lijn, zet hij karakteristieke en herkenbare figuren neer, zowel hun gezicht als postuur, kleding en omgeving. Je wordt meegesleept door de ganse setting. Een verwijzing naar zijn bekende werken, zoals Isabelle Avondrood, De Stem van het Volk, Nestor Burma en andere, zou ons te ver leiden.

Elise en de Nieuwe Partizanen is een bijzonder sterk album, verzorgd uitgegeven, met heel wat nuttige verklarende voetnoten over een periode die vooral de lezer in Frankrijk zal herkennen. Voor een vlottere leesbaarheid zou een meer aaneensluitende chronologie makkelijker zijn geweest. Het album onthouden we voor ons eindejaarslijstje.

JAN GOFFIN