Een harde strijd

Het verhaal begint in september 2001 en toont hoe in een verre republiek van de Sovjet-Unie, tegen de grens met Afghanistan, een zekere Nikolaï samen met enkele arbeiders een vrachtwagen uitlaadt. Een draagbaar radiootje vermeldt plots de dood van rebellenleider Massoud bij een zelfmoordaanslag. Een minachtende opmerking van een arbeider over die “bruinjoekel” doet Nikolaï ontvlammen en hij gaat die man te lijf. Collega’s kunnen hem nog tijdig overmeesteren. Nikolaï vertelt dan dat hij de lijfwacht was van Massoud en hij voelt zich schuldig niet bij hem te zijn geweest om de aanslag te voorkomen. Blijkt dat Nikolaï Bystrov begin jaren 1980 als jonge soldaat van de Sovjet-Unie, tijdens de expansiedrang van het Kremlin, is gaan vechten in Afghanistan. Hij bleek een goede scherpschutter. Tijdens een missie valt de patrouille met Nikolaï in een hinderlaag en ze worden gevangen genomen door Afghaanse rebellen, waarna ze in handen komen van Massoud. Het is een periode dat de rebellen niet alleen tegen de Sovjet-Unie vechten, maar dat Afghaanse clans elkaar ook onderling bestrijden. Tijdens zijn gevangenschap bij Massoud kan Nikolaï verschillende malen een hinderlaag afweren en zo het leven van Massoud redden, die hem erkentelijk is en hem vrijlaat. Uit eigen beweging blijft Nikolaï bij de clan van Massoud, wordt zijn persoonlijke lijfwacht en hij voelt zich ook meer en meer thuis in Afghanistan. Hij wordt zelfs moslim en trouwt met een Afghaanse vrouw. Zij wordt zwanger en wil de bevalling in de beste omstandigheden laten verlopen in de Sovjet-Unie. Maar de terugkeer naar Afghanistan wordt niet gemakkelijk voor een Rus.

Het album is getekend door de Braziliaan Renato Arlem (Superman) met inkleuring van zijn landgenoot Thiago Rocha op scenario van de Fransman Jean-Pierre Pécau (Frontlinies, Man van het Jaar, Uur U, Wonderball, War Machines,...). Pécau is heel productief en vindt als historicus duidelijk zijn draai in albums met een historische achtergrond. De tekenstijl van Arlem is bijzonder gedetailleerd, haast fotografisch te noemen, met knappe bergtaferelen en een passende inkleuring van Rocha.

De naam van commandant Massoud zal bij de meesten misschien een belletje doen rinkelen, ook al is hij meer dan twintig jaar dood en is de oorlog in Afghanistan theoretisch afgelopen. Maar de tienjarige inval die de Sovjet-Unie begin jaren 1980 is begonnen tegen de Afghaanse rebellen of islamitische verzetsstrijders (moedjahedien) om een communistische regering aan de macht te helpen, blijft nog in het geheugen sluimeren (zie ook de harde film Beast of War). Vooral de naam Massoud die verschillende aanvallen van het Sovjetleger in de Panjshir-vallei wist af te slaan, blijft daarbij hangen. Hij werd als een held beschouwd voor zijn verzet tegen de invaller en kreeg de bijnaam “Leeuw van Panjshir”. Het is ook die positieve reputatie en de geschiedkundige achtergrond van Afghanistan die me heeft aangetrokken dit album aan te schaffen.

Jammer genoeg werd Massoud in 2001 gedood bij een zelfmoordaanslag door Al-Qaida — enkele dagen voor 9/11 — en is Afghanistan langzamerhand, ook na latere tussenkomsten van de VS, helemaal in handen gevallen van de fundamentalistische Taliban. Democratie en vrouwenrechten zijn er momenteel nog ver af.

Een interessant en spannend album met achterin een beknopt geschiedkundig dossier waarin ook enkele foto’s van de nog levende Sovjetsoldaat Nikolaï Bystrov.

JAN GOFFIN