Boeken- en stripverkoop steeg in 2021 in België, Nederland en Frankrijk

De Vlaamse boekenmarkt haalde in 2021 een totale omzet van 218,6 miljoen euro (+4,9%). Dat vertaalt zich in 14,405 miljoen verkochte exemplaren (+3,2%). Alle genres gingen erop vooruit. Fictie en kinderboeken stegen dan weer het minst. Informatieve non-fictieboeken deden het traditiegetrouw het best, dankzij het segment van de kookboeken. In 2021 stonden we wellicht ook meer aan de kookpotten.

De verkoop werd voornamelijk gerealiseerd in boekhandels waarvan het aandeel zelfs lichtjes steeg van 51,8% naar 53,1% ten opzichte van 2020 qua omzet en van 49,3% naar 50,4% qua afzet (aantal exemplaren). Dat aandeel ging voor een groot deel af van de boekenverkoop in supermarkten: een totaal van 13,6% omzetaandeel en 6,7% afzetaandeel. Ook de online verkoop via webshops steeg vanzelfsprekend en nam een omzetaandeel van 37,1% en een afzetaandeel van 31,4% in.

De op 11 juni 2021 overleden bestsellerauteur Lucinda Riley (De Zeven Zussen) voert al een paar jaar de top-20 aan en was ook in 2021 goed voor 180.000 verkochte exemplaren in Vlaanderen met deel 7 van haar familiesaga. Haar zoon zou dit jaar met deel 8 de reeks De Zeven Zussen afsluiten. Aangevuld met kookboeken en zeven strips, waarvan vier albums van de Kiekeboes, het filosofische kinderboek De Jongen, de Mol, de Vos en het Paard en de historische fictie Het Meisje dat Twee Kampen Overleefde, komen we aan een top-20 van best verkochte titels in 2021.

Nog even meegeven dat Merho zijn de Kiekeboes vanaf dit jaar terugschroeft naar twee albums. In april verschijnt Dood Wakker Worden, nog eens een vampierverhaal met Mona, Benny, Vladje en opa Vladimir. In het najaar verschijnt het tweede album, geschreven door Peter van Gucht en herwerkt door Merho, met adoptiefraude als onderwerp. Beide albums worden getekend door Steve Van Bael, de enig overgebleven tekenaar. Zolang Steve ook nog de reeks Nachtwacht tekent, op scenario van Peter Van Gucht, zullen er jaarlijks nog maar twee albums van de Kiekeboes verschijnen, maar vanaf volgend jaar wel allemaal geschreven door Merho die het voortaan liever weer zelf allemaal schrijft. Het DNA van zijn verhalen, de karakteristieke humor, de algemene aanpak en de keuze om nevenpersonages wel of niet te gebruiken, is moeilijk te evenaren door andere scenaristen, ervaarde hij. Dat valt zijn publiek ook meer op dan dat er een andere tekenaar aan het werk was, vertelde Merho ons vanmorgen.

De Nederlandse boekenmarkt heeft alle redenen om te vieren. In 2021 raakten meer boeken dan ooit verkocht in de afgelopen tien jaar. Lezers kochten in totaal 43 miljoen boeken die resulteren in 5% meer exemplaren en 8% meer omzet. Door de strenge lockdownmaatregelen konden fysieke winkels daar minder een graantje van meepikken, want bij hen kromp de verkoop met 7%. Verkoop via hun webshops moest soelaas brengen. Die totale markt steeg met 19%. Tussen beide lockdownperiodes, waarbij Nederlandse boekhandelaars hun winkel moesten sluiten, bleef het publiek wel trouw aan hun lokale literaire dealer, want in die periode werden meer boeken verkocht dan in dezelfde periode in 2020 en 2019.

NRC verwoordt het at ons betreft prima: "Wie op internet een boek koopt, gaat doorgaans gericht op zoek naar een auteur of titel. Zo iemand wordt dus niet verrast door een boekhandelaar die hem of haar iets bijzonders onder de neus duwt, door optredens, interviews of signeersessies van auteurs in de boekhandel. En op internet pak je niet het boek uit de kast waarvan je niet wist dat het bestond."

Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek-directeur Eveline Aendekerk maakt zich daar zorgen over, net zoals over het kleiner wordende aandeel van oorspronkelijk Nederlandstalige uitgaven ten opzichte van vertaalde boeken. In de top-100 staan maar acht romans van Nederlandse auteurs, met Ik Ga Leven van Lale Gül als koploper (207.000 verkochte exemplaren) van die acht, terwijl er in 2020 nog twaalf in d erop-100 stonden. De verkoop van oorspronkelijk Nederlandstalige uitgaven wordt vooral gerealiseerd in fysieke boekenwinkels. In Nederland is 17% van de boekenverkoop een anderstalige (vooral Engels) editie, in Vlaanderen bedraagt dat cijfer 15,5%.

De boekenverkoop in Nederlands was in 2021 goed voor 647 miljoen euro. De verkoop van kinderboeken en non-fictie steeg het sterkst. Ook hier spande Lucinda Riley de kroon. Ze brak twee records: voor de vierde keer op rij was het best verkochte boek in Nederland er een van haar en met 300.000 exemplaren haalde ze ook nog eens het record van hoogste aantal verkochte exemplaren van een boek in één jaar. De. top-3 van best verkochte boeken in Nederland staat uit De Zeven Zussen: De Zevende Zus door Lucinda Riley, De Jongen, de Mol, de Vos en het Paard door Charlie Mackesy en Ik Ga Leven door Lale Gül.

2021 was een Asterix-jaar. Dan weten we altijd welke titel de boekenverkoop op de Franstalige markt aanvoert. En effectief, met een verkoop van 1,548 miljoen verkochte exemplaren voert Asterix en de Griffioen de Franse verkooplijst aan. Volgens de uitgeverij zijn er alles bij elkaar 2,4 miljoen exemplaren in het Frans verkocht, want onderzoeksbureau GfK neemt niet alle verkoopkanalen op in de cijfers. De algemene boekenmarkt steeg in totaal 12,5%, een nooit eerder opgetekende dikke plus. De Franse markt evolueert namelijk doorgaans tussen de -2% en +2% per jaar. In 2020 werd de sector nog geplaagd door lockdownsluitingen. In 2021 werd dat ruimschoots goedgemaakt met een toestroom van klanten het hele jaar door. Volgens de Franse studiedienst Xerfi profiteerden vooral kleine en middelgrote boekhandels daarvan met een recordstijging van 17,5%. Pas op de tweede plaats komen de grote boekhandelaars die vooral in steden zijn gevestigd. Winkelketens als Fnac, E.Leclerc en Cultura gingen er met 12% dan weer minder op vooruit dan de algemene groeitendens en supermarkten nog minder met 'slechts' een stijging van 6%.

De grote overwinnaar in het Franstalig gebied zijn overduidelijk strips. Die sector ging er met een opmerkelijke 34% op vooruit, ferm ondersteund door Asterix, verreweg het best verkochte boek in 2021. Kinderboeken stegen met 16%, fictie met 12%. Het aanbod is immens met meer dan 68.000 gepubliceerde boeken, dus zo'n 270 per dag. De alom tegenwoordige hogere papier- en andere grondstofprijzen hadden nog geen effect op de gemiddelde verkoopprijs die met slechts 0,5% steeg.

Met een omzet van 889 miljoen euro (+49% ten opzichte van 2020) en een afzet van 85,1 miljoen exemplaren (+59%) staan strips in Frankrijk nu op de tweede plaats van best verkochte genres na algemene literatuur. 1 op 4 verkochte boeken is een strip. In Wallonië staan strips zelfs afgetekend op nummer 1 met een stijging van 45%, goed voor 5,5 miljoen verkochte exemplaren. De Franse overheid verspreidde in 2020 de Pass Culture, een soort cultuurcheque voor jongeren, en moest met lede ogen aanzien dat die vooral werd opgesoupeerd aan manga's. De mangaverkoop steeg namelijk met 104%! Voor een deel zou dat te verklaren zijn door het bekijken van meer anime door kinderen die noodgedwongen thuis moesten blijven. Ook in Vlaanderen zou er volgens onze bronnen meer en meer vraag zijn van jongere lezers (van rond de 16 jaar) die in stripwinkels om manga's komen vragen. Die lezen ze dan in het Engels. Jeugdstrips, waartoe ook Asterix gerekend wordt, steeg op de Franse markt met 34%. Vertaalde comics deden het 18% beter en genrestrips 20%. Manga's en comics samen zijn goed voor 80% van de Franse stripmarkt. 

ActuaBD.com vat de algemene stripstijging samen als gemiddeld meer dan 1 miljoen verkochte strips per week met een uitschieter op het einde van het jaar waarbij meer dan 4 miljoen strips per week werden verkocht. Tijdens de feestdagen hadden distributeurs dan nog te kampen met logistieke problemen waarbij releases moesten uitgesteld worden. Volgens GfK koopt 1 op 3 Franstalige boekenkopers een strip en konden er in 2021 1,5 miljoen extra kopers genoteerd worden. Strips zouden ongeveer 7,2 miljoen Franse kopers van ouder dan tien jaar hebben verleid.

De albums van de niet vertaalde stripreeks Mortelle Adèle van de tekenaars Miss Prickly (deel 1-7) en Diane Le Feyer (vanaf deel 8) en scenarist Antoine Dole alias Mr Tan blijven een opmerkelijk fenomeen. In de top-10 van best verkochte strips staat het in 2012 uitgegeven deel 1 op plaats 7, in de top-50 staan niet minder dan dertien albums. De reeks telt inmiddels achttien delen. De best verkochte reeks in 2021 was dan ook Mortelle Adèle, gevolgd door Asterix en Sisters.

Op plaats 6 in de top-10 vinden we het Blake en Mortimer-avontuur De Laatste Zwaardvis van de Nederlandse tekenaars Peter van Dongen en Teun Berserik en de Belgische scenarist Jean Van Hamme terug met 211.739 verkochte exemplaren. Het is de tweede best verkochte Franco-Belgische strip na Asterix. De rest van de striptop-10 bestaat uit manga's van Naruto (plaats 2, 4 en 10), Demon Slayer (plaats 3 en 8), One Piece (plaats 5) en My Hero Academia (plaats 9). Pas op plaats 21 vinden we na voornoemde Asterix en Blake en Mortimer, vijf albums van Mortelle Adèle en de Franse strip Goldorak (plaats 13) naar de Japanse animereeks nog eens een klassiekere strip tegen: Blacksad deel 6, waarvan meer dan 150.000 exemplaren werden verkocht. Enkel Titeuf deel 17 (plaats 43) is daarna nog te bespeuren tussen de vele manga's en albums van Mortelle Adèle in de Franse top-50.

In totaal waren er ook 33% meer stripuitgevers in de afgelopen tien jaar. Successeries die al goed verkochten (met meer dan 500.000 exemplaren per jaar) zagen hun verkoop de afgelopen tien jaar verdrievoudigen.

Bronnen: Belga, De Morgen, Het Nieuwsblad, NRC, CPNB, Le Figaro, ActuaBD