Op striptocht in Lyon

Tussen oude Smurfenpoppen, veel Disney, allerlei Americana, oude nummers van Spirou en Tintin en zelfs vintage benzinepompen prijkt een exemplaar van Dick Matena's sf-strip Virl die de relatief jonge uitbater in de vitrine plaatste.

In een ander tweedehandszaakje lag een Franse January Jones alias Jenny Jones door Eric Heuvel en Martin Lodewijk. Voor deze vertaling van deel 1, Dodenrit naar Monte Carlo, van uitgeverij Milan uit 1987, tekende Heuvel een andere cover die voor geen enkele Nederlandstalige versie is gebruikt.

In twee tweedehandszaken in het oude stadscentrum en stripspeciaalzaak BD Bondy aan de kade van de Rhône vonden we lp's met artwork van Robert Crumb, tweedehandsstrips, luisterspelen van stripverhalen op vinyl en een buitenkansje: Chante avec Charlebois uit 1977. Dat is eigenlijk een plaatje in een hardcoverboekje met unieke tekeningen van André Franquin, Peyo (met decors van Will), Jean Roba en François Walthéry. De eigenaar had er geen prijs op geplakt en moest even nadenken en zoeken tegen hoeveel euro hij het ons wou verkopen. Hij zou het nog missen in zijn vitrine met speciale uitgaven en beeldjes, beweerde hij. Met 40 euro deden we er uiteindelijk een prima deal aan.

Les Rues de Lyon is een plaatselijk historisch-cultureel krantje dat sinds 2015 maandelijks wordt uitgegeven. In november 2023 verscheen nummer 107. De inhoud is niet meer en minder dan een kort stripverhaal van 12 pagina’s over geschiedkundige feiten van de stad Lyon die tot de Romeinse tijd teruggaan of dat culturele evenementen, concerten, voetbal- en rugbymatchen en diverse meer inleidt. Het is te koop voor 3 euro in meer dan zestig boek- en stripwinkels in Lyon. Een derde van de opbrengst gaat naar de auteurs (lokale stripmakers), een andere euro naar de boekhandelaren en de laatste euro dient voor druk en verspreiding. Wij vonden oude nummers in een koffiesalon. De grafische directeur is Olivier Jouvray, de scenarist van onder meer Lincoln en het onlangs bij Lauwert Uitgeverij verschenen Happy End.

Site van de uitgeverij: www.epiceriesequentielle.com

Natuurlijk zijn alleen in een Belgisch biercafé in het buitenland ook stripfiguren aanwezig.

Stripwinkel Expérience staat het hoogst aangeschreven in Lyon. Het enthousiaste personeel leest ook duidelijk wat het verkoopt en staat klaar voor spontaan advies en tips. Behalve een groot aanbod aan vooral nieuwe strips en manga’s in twee zaaltjes is er een veelzijdige keuze posters en zeefdrukken die de winkel zelf ook uitgeeft. De unieke trekpleister zijn de vele tientallen tekeningen van striptekenaars op de muren en de plafonds. En daar zitten grote namen tussen. We vergaapten er ons zodanig dat we achteruitlopend tegen kasten en vitrines bleven lopen. Dit is dan ook een goedmakertje voor de angst voor beschadigingen die we veroorzaakten.

Website van de stripwinkel: librairie-experience.com

Lyon telt drie vestigingen van de Fnac. Een ervan is ondergebracht in een prachtig pand in de Rue de la République, een van de vele straten in het winkelcentrum. De nieuwe Guust was er net beschikbaar en lag er in groten getale. In andere boek- en striphandels merkten we meermaals dat klanten vaak enkel voor de nieuwe Guust of Asterix binnenkwamen en weer weggingen. We vonden in de Fnac ook de western Wanted van Vlaming Stedho en David Boriau en het eerste deel van de verstripping van Ken Folletts Pilaren van de Aarde door Steven Dupré en Alcante waarover nog onderhandeld wordt voor de vertaling. Dit album is er ook te koop als een gelimiteerde editie op groter formaat in zwart-wit met bonuspagina's.

Een uithangbord van stripwinkel La Bourse met een tekening van Jean-Pierre Gibrat, een stripmuur van Didier Tronchet en streetart aan een kade van de Rhône. Dat kan je kuierend in Lyon tegenkomen. Overal in de stad kan je trouwens kunstwerken van In the Woup tegenkomen die hij al een tiental jaar op muren in de stad aanbrengt. Het concept bestaat uit mozaïeken van de gamefiguur Mario die hij op verschillende manieren aankleedt. Boven stripwinkel Expérience hangt een Mario als Lucky Luke. Zijn Mario Worldz Project is inmiddels uitgebreid naar tweeënvijftig steden in twaalf landen met op dit moment honderdeenenzeventig in feite illegaal aangebrachte kunstwerken.

Klik hier voor een volledig overzicht van Mario Worldz Project.

In De Ronde van Gallië krijgen Asterix en Obelix worst mee bij hun bezoek aan Lugdunum, het oud-Romeinse Lyon. Worst stoppen ze hier als lokale specialiteit zelfs in briochebrood met rode wijnsaus erbij of je kan het op andere manieren geserveerd krijgen. Het oude, door Julius Caesar gestichte Lyon was na Rome een van de belangrijkste steden in het Romeinse rijk. Het was de hoofdstad van de Gallische provincies, waaronder Belgica.

In het Gallo-Romeinse museum, gelegen naast twee oud-Romeinse theaters, kan je heel wat opsteken uit dit verleden. In de museumshop verkopen ze didactische strips en ook De Adelaars van Rome van Enrico Marini. Momenteel loopt de tijdelijke expo Brickius Maximus met in Lego nagebouwde gebouwen.

Website van het museum: lugdunum.grandlyon.com/fr/

“Je mag niets meer zeggen!” laat de naar Frankrijk uitgeweken cartoonist Willem het heerschap Adolf Hitler zeggen. Het is een van de tweehonderd cartoons en documenten die nog tot 3 februari 2024 te zien zijn in een erg mooie, veelzijdige overzichtsexpo in de stadsbibliotheek van Lyon. Voor deze expo werd samengewerkt met de Nationale Bibliotheek van Frankrijk aan wie Willem in 2016 het geheel van zijn originelen en archief heeft overgedragen, meer dan twintigduizend documenten! Willem is dan ook een Frans instituut van de perscartoon. In 2013 won hij als eerste Nederlander de Grote Prijs van het stripfestival van Angoulême. Zijn meer dan vijftigjarige carrière omspant publicaties in undergroudblaadjes en satirische stripbladen tot een vaste waarde in voorname Franse kranten als Libération.

De expo draagt de titel Rire du pire (Lachen om het ergste). Vrijheid van meningsuiting als cartoonist om te kunnen en mogen lachen met ideologie, godsdienst, politiek, racisme, oorlog, links en rechts, ellende, cultuur en maatschappij loopt als een rode draad doorheen de expo die geen confrontaties met bezoekers schuwt. Enkel de grofst gewaande cartoons zijn achter een gordijntje te bezichtigen met een waarschuwing voor kinderen onder de twaalf jaar. Op 7 januari 2015 ontsnapte hij ei zo na aan de moordaanslag op de redactie van Charlie Hebdo waarvoor hij eveneens werkte. Hij was op dat moment nog onderweg naar de lokalen. Twaalf mensen kwamen om.

De expo biedt een inhoudelijk sterk en grafisch ook mooi afwisselend aanbod vanaf Willems prilste werk in Nederland, dat toen al onderwerp was van controverse. Zijn gewraakte cartoon van de toenmalige Nederlandse koningin Juliana als raamprostituee leidde naar publicatieverboden. Dergelijke censuur overkwam hem later meermaals. Het wordt allemaal verteld op de expo en ook in een gratis mee te nemen catalogus. In zijn latere werk neemt hij net zomin een blad voor de mond en komt hij bijtend, vlijmscherp en vaak inzichtrijk en pienter uit de hoek. Of hoe zijn collega Cavanna in een voorwoord van een cartoonbundel van Willem schreef: “Een goede tekening is een vuistslag in de smoel.” Zelf houdt Willem het in 2016 op: “Als-ie goed is, zegt een perscartoon meer dan een column. Bij voorkeur zonder woorden, leidt het tot een dialoog, terwijl het in twee seconden gelezen wordt. Het is een mooi vak!”

We weten niet wat Willem van de recente verkiezingsuitslag in zijn geboorteland Nederland vindt, maar zelf is hij niet zwartgallig. In 2021 stelde hij: “Ik ben te dom om pessimistisch te zijn. Ik hoop altijd dat er betere dagen komen.”

Hier kan je de Franstalige voorstelling van de expo vinden met alle praktische details: www.bm-lyon.fr/expositions-en-ligne/willem-rire-du-pire

In dezelfde stadsbibliotheek die de expo van Willem organiseert, hangt op de kinderafdeling een grote poster met allerlei stripfiguren in verwerkt.

De veelzijdige collectie op de kinderen- en volwassenenafdeling bevat ook werk van de Vlamingen Kamagurka, Brecht Evens, Wide Vercnocke en secundaire lectuur met onder meer Zandstraal, het tweetalige, door het Brusselse Stripmuseum uitgegeven stripinfomagazine. Voorts heel wat graphic novels, comics en manga's.

De iconische beha van prinses Leia in Star Wars: Return of the Jedi, het enige echte hoverboard uit Back to the Future, het latexmasker van Mrs. Doubtfire, de pop Chucky, de nummerplaat van KITT uit Knight Rider, het beeldje dat Indiana Jones met een zakje zand verwisselde in Raiders of the Last Ark. Het zijn slechts enkele van het duizendtal (originele!) filmrekwisieten die terug te vinden zijn in het Film- en Miniatuurmuseum van Lyon. Het staat er ook bomvol rekwisieten en kostuums uit talloze superheldenfilms. De hamer van Thor bijvoorbeeld, of de adamantiumklauwen van Wolverine, het harnas dat Christopher Reeve droeg om op te stijgen en te landen bij het vliegen in Superman, de voorpagina’s van de kranten Daily Bugle uit de eerste Spider-Man van Sam Raimi of van The New York Times uit Superman.

Het museum in het door UNESCO geklasseerde renaissancegebouw nodigt op 2.000 m2 film- en tv-liefhebbers uit wiens hartje zullen opspringen bij de vele herkenbare objecten, kostuums en decors. Het geeft ook wat inkijkjes achter de schermen van onder meer Harry Potter, The Terminator, Alien, The X-Files, The Mask, Blade, Jurassic Park, The X-Men, The Fifth Element, Jaws en heel wat blockbusters uit heden en verleden waarbij filmmakers allerlei illusies moesten scheppen om hun kijkers te bedotten dan wel te overtuigen.

In de kelder staan nagebouwde (horror)decors uit Perfume, de verfilming van het boek van Patrick Süskind. Een tijdelijke expo biedt voor het eerst wereldwijd een geweldig overzicht van filmaffiches die zijn geschilderd door Drew Struzan. Je kent zijn werk beslist. Hij illustreerde de officiële filmaffiches van onder meer Star Wars, Back to the Future, Indiana Jones, The Goonies, Harry Potter, Hellboy en hij leverde ook artwork voor Alice Cooper en Michael Jackson. Voor deze expo is samengewerkt met de familie van Struzan en Lucasfilm om de affiches te kunnen reproduceren op groot formaat. Deze expo loopt nog tot 31 december 2023.

Een gloednieuw, permanent expogedeelte is een verzameling (miniatuur)decors uit de film Asteroid City (2023) van Wes Anderson. Je kan er in een cinemazaaltje een korte documentaire bekijken over hoe deze decors in de film werden ingezet.

Een verbluffend staaltje kunst is op de bovenste verdieping samengebracht. Rond het werk van Dan Ohlmann en enkele van zijn collega's kan je meer dan honderd miniatuurdecors bewonderen met voorwerpen van niet groter dan een vingernagel. Met je neus tegen de vitrine waan je je in een natuurhistorisch museum met dinoskeletten, een vervallen theater, een sinister straatje of de balzaal van de Franse pakketboot Normandie (die trouwens voorkomt in het eerste deel van de stripreeks Nino). Als je goed oplet, kan je met je geoefende stripoog een album zien liggen van Felix the Cat onder het bed van een rommelige studio, of een rijtje met strips in een dagbladhandel waar ook een nummer van Charlie Hebdo in te vinden is.

Het museum is een moddervette aanrader voor film- én stripliefhebbers. Een must voor al wie Lyon bezoekt.

Website van het museum: www.museeminiatureetcinema.fr