José Homs

Elk album van Shi begint met de expliciete waarschuwing: “Dit verhaal is pure fictie, ontsproten aan de verbeelding van de auteurs.”Zijn jullie bang van iets of iemand?

Homs: “Nee. Het is nooit onze bedoeling geweest om een historisch correct verhaal te vertellen. Maar we laten wel enkele personages opdraven die wel echt hebben bestaan, zoals koningin Victoria en de organisator van de Great Exhibition in het Londense Crystal Palace. Wat die personen in Shi zeggen en doen, is volledig gefantaseerd. Met dit ene zinnetje vermijden we dat een van hun nakomelingen zich benadeeld zou kunnen voelen.”

Shi is voor mij een prima mix van de zotheid van Alejandro Jodorowsky, plotwendingen zoals in Game of Thrones, familiaal drama op zijn Sambers én een goede scheut The Hulk.

Homs: (verrast) “Dat is wel heel veel lof samen.”

Ik neem er niets van terug. (lacht) Zidrou kiest in Shi verrassend voor keiharde hersenspinsels die niet zouden misstaan in een scenario van Jodorowsky (De Incal, De Metabaronnen, De Zonen van El Topo,...). Zo gooit in het eerste deel een penisloze kolonel een baby in een brandende kachel. Willen jullie choqueren?

Homs: “Zidrou koos ervoor om in Shi de groteske toer op te gaan. Zijn keuzes zijn heel vaak aanstootgevend maar we omkaderen het wel altijd. We choqueren niet om te choqueren. Al dat geweld heeft altijd wel een reden. Door Kita’s dode baby in die kachel te gooien, gelooft iedereen haar woede en haar wraakmotief. Doordat kolonel Winterfield ontmand is, begrijp je ook beter de beweegredenen van zijn vrouw. Enzovoort. Alles heeft een doel. Benoîts (Drousie, de echte naam van Zidrou, nvdr) eerste versie van het scenario was trouwens nog veel harder. Ik heb alles laten schrappen wat gratuit was.”

Kan je me een voorbeeld geven?

Homs: “Goh, het is ook al zo lang geleden. Maar het fysieke geweld tegenover de heldinnen was initieel nog veel brutaler.”

Wreedheid in het nieuwe deel 6.

Amai. Net zoals in Game of Thrones sterven in Shi de belangrijke personages aan de lopende band. Wist je dit voor je aan de reeks begon?

Homs: “Ja. We zijn begonnen om eerst de hele opzet van Shi uit te schrijven. We weten perfect waar we gaan eindigen en hoe elk deel zou en zal aflopen. Ik wist dus vooraf welke personages langer zouden meegaan dan andere. Maar je moet niet bang zijn. Net zoals in Games of Thrones zijn er wel een aantal figuren die het tot het eind zullen volhouden. Maar die zijn schaars. (lacht) Ik vind het wel een leuke insteek. Het varieert voortdurend en het boeit de lezer. “

Zijn er personages waarvan je het jammer vindt dat ze al gestorven zijn?

Homs: (snel) “Pickles! Ik had het echt moeilijk met de brutale moord op dat straatmeisje. In het vorige deel werd ook al duidelijk dat Jay (het blonde hoofdpersonage Jennifer Winterfield, nvdr) zal sterven. Ook dat wordt niet evident. Haar dood komt er in de volgende cyclus al aan en dat betekent ook direct het einde van Shi.”

Ow! De volgende cyclus is dus de laatste? Wordt het ook een tweeluik?

Homs: “Dat hebben we nog niet beslist. Het wordt of een tweeluik of één dikker deel. Wij blijven bij ons initiële insteek van drie cycli. De eerste cyclus van vier delen zien we als één grote presentatie, de tweede is de strijd en de derde wordt de ultieme finale. Hierna stopt de reeks. Het zal mooi geweest zijn.”

Het is vroeg dag maar wat ga je daarna doen?

Homs: “Dan gooi ik me op een persoonlijk project waar ik nog niets over kan zeggen. En daarna? Misschien wel een spin-off van Shi. (lacht) Of misschien ook helemaal niet. We zien wel.”

Er zijn alleszins pistes genoeg voor een spin-off of een voortzetting. In Shi zit er steeds een nevenverhaal verwerkt waar je merkt dat de organisatie ook vandaag nog actief is. Als je wil, kan je van elke generatie een cyclus tekenen. Een beetje zoals de reeks Samber van Yslaire.

Homs: “Het is al een tijd geleden dat ik die strips nog gelezen heb, maar er is wel een vage link met Samber. De familie Winterfield is al even getormenteerd als de Sambers. Maar Shi heeft wel niet die melancholische sfeer. Hoe dan ook zijn we niet van plan om een hele stamboom uit te bouwen. Jay sterft en we weten nu dat haar dochter Appoline nog leeft. Dat is het zowat.”

De dood van Pickles in Shi 4: Victoria (2020).

In beide reeksen is de stijve, uiterlijke schijn enorm belangrijk. Maar daarachter barst het van emoties. Zelfs de ijskoningin Victoria blijft niet onbewogen.

Homs: “Uiterlijk is ze het onkreukbare staatshoofd. Maar als haar zoon ontvoerd wordt — wat trouwens verzonnen is — is ze vooral een emotionele moeder. Zidrou zoekt graag het hele spectrum van emoties op. Ik ben Benoît hier enorm dankbaar voor want ik teken echt graag dergelijke scènes.”

Je ziet dat ook. Zoals het hoort in het Victoriaanse tijdperk, hebben de personages zichzelf heel sterk onder controle. Maar als ze dan toch boos worden, dan ontploffen ze echt. Hun woede-uitbarstingen krijgen van jou een karikaturale toets. Een beetje zoals je tekenstijl van Angelus.

Homs: “Klopt. Net dat kruispunt van stijlen vind ik leuk om te tekenen. Ik hou van realistische tekeningen met een karikaturale inslag.”

Is dit nog een overblijfsel van je beginperiode toen je comics tekende?

Homs: “Misschien. Comics tekenen was voor mij allesbehalve evident. Bij Marvel moest ik me heel zwaar en snel inwerken in hun typische canon. Ik was het echt niet gewoon om al die overgespierde lichamen te tekenen. Als comictekenaar zit je bovendien vast in een hels publicatieritme. Ik heb nog nooit zo vlug getekend als toen. Achteraf gezien was het een goede leerschool. Na drie jaar Red Sonja besloot ik opnieuw de Europese strips te omarmen. Angelus was mijn eerste volwaardige strip. Toen is dat humoristische in mijn stijl geslopen. Vervolgens ben ik steeds realistischer gaan tekenen maar dan zonder het pompeuze van de comics. De stijl van Shi is de perfecte symbiose van wat ik graag doe en kan. Dit is mijn stijl. Mijn handtekening.”

Shi heeft serieuze comicinvloeden. Als de demonen uit de tatoeages ontsnappen, is de Hulk niet veraf.

Homs: “Dat klopt. Maar het is wel minder banaal.”

Zit er ook een referentie in naar Batman? Daar speelt Arkham Asylum een grote rol. Bij jullie is dit Hitchborough Asylum.

Homs: “Niet echt. Dat is te ver gezocht.”

Red Sonja door José Homs. In 2013 publiceerde Dark Dragon Books het Red Sonja-tweeluik Koningin van de IJswoestenij met tekeningen van Homs. In datzelfde jaar verscheen bij Dupuis het door Frank Giroud geschreven one-shot Angelus.

In het eerste deel zit Kita opgesloten in Hitchborough Asylum. Er ontstaat een opstand onder de psychiatrische patiënten waar zij dwepen met Kita. Die plotwending viel wat uit de lucht. Kan je hier wat toelichting rond geven?

Homs: “We wilden de krachten die Kita heeft langzaam onthullen. In het eerste deel was dit moment de eerste keer dat de lezer ontdekte dat de meisjes extra krachten hadden. We gingen er ook vanuit dat psychiatrisch patiënten ontvankelijker staan voor magische invloeden. Met haar soort derde oog doet Kita de anderen achter haar scharen. De buitenwereld ziet haar als een gekkin, maar Kita blijft er heel lucide onder.”

In het begin voerden Kita een Jay een strijd tegen de heersende Victoriaanse waarden, maar steeds meer wordt het een persoonlijke afrekening met koningin Victoria.

Homs: “Dat klopt. Maar met die aanpak hebben de meisjes zich misrekend. Zij wilden nooit de koningin doden maar ze zagen de koninklijke familie wel als de perfecte hefboom om hun strijd tegen kinderarbeid te extrapoleren. Met succes trouwens! Voor Shi is de strijd gestreden. Maar niet voor de koningin. Ze is allesbehalve knock-out. Meer nog. Nu ziet ook zij de twee meisjes als de hoofdschuldigen van haar persoonlijk leed. Zij wil wraak.”

Wat ook perfect te begrijpen is. Niemand wenst iemand zo’n verlies toe.

Homs: “Klopt. Maar dat konden Kita en Jay vooraf niet weten. Voor ons is het heel belangrijk dat de persoonlijke motieven van de personages duidelijk zijn. “

Jaren geleden heb ik Zidrou geïnterviewd. Hij was toen net klaar met het scenario van Shi en zei dat het de eerste keer was dat hij iets voor een specifieke tekenaar en zijn speciale wensen had geschreven.

Homs: “Dat klopt. Benoît heeft Shi alleen en alleen voor mij geschreven. Na Red Sonja had ik al een contract getekend om Angelus te tekenen, maar het scenario van Frank Giroud was nog niet helemaal af. In die tussentijd zat ik even zonder werk en op dat moment heb ik een kort verhaaltje getekend voor Zidrous bundeling La Vieille Dame qui n’Avait Joué au Tennis et Autres Nouvelles qui Font du Bien (een bundeling met korte verhalen die Zidrou voor het weekblad Robbedoes/Spirou schreef, in 2009 verschenen bij Dupuis, nvdr). Hierna wou hij absoluut met me een volwaardig album maken. Zelf wou ik ook heel graag met Zidrou verder werken want ik vond zijn one-shots heel origineel. Ik had nog nooit zo’n verhalen gelezen. Maar eerst moest ik Angelus afronden. We hadden bijgevolg genoeg tijd om het scenario uit te werken.”

Wat waren je wensen?

Homs: “Ik wou absoluut een Victoriaans avonturenverhaal tekenen met een sterke vrouwelijke hoofdrol. Daarnaast liet ik me ook ontvallen dat ik verzot was op de Japanse cultuur. Bovendien had ik graag een reeks getekend in plaats van een one-shot. Zidrou slaagde erin om al mijn wensen waar te maken. Vrouwen, avontuur, Japan, Victoriaans én een reeks. Ik was verrukt!”

In datzelfde interview zei hij me dat een scenario hem amper drie weken tot een maand tijd kost. Dat is toch snel?

Homs: “Benoit schrijft heel snel. Er is wel een verschil. Zijn one-shots schrijft hij autonoom en die zijn volledig afgewerkt, klaar voor een tekenaar. Omdat Shi een serie is, hebben we veel overleg. We ontwikkelen samen de personages en de verhalen. Ja, Zidrou is heel genereus op dat vlak. Benoît is met veel reeksen bezig in dat volle hoofd van hem. Ikzelf ben een tekenaar met volle focus op die ene reeks. Ik heb dus meer tijd om erover na te denken. (lacht) Tijdens het tekenen, schrijf ik verschillende ideetjes op. En dan komen we samen en spreken alles goed door. We vinden elkaar altijd. Met die invallen en zijn ideeën schrijft hij een eerste versie van het scenario. Samen gaan we er dan met een luizenkam door. Ik ben de man van de details en de coherentie van de reeks. Zidrou staat aan het stuur en werkt alles uit. Het werkt perfect. De tweede versie is meestal de definitieve.”

Ik ben wel wat verrast. Zidrou had de eerste Shi al geschreven terwijl jij bezig was met Angelus. En toch heb je daarna nog eerst drie Millenniums en een kort verhaal voor een spin-offalbum van Orbital getekend.

Homs: “Dat klopt. Na Angelus zochten we een uitgever die Shi wou uitbrengen. Dat was op zich niet zo moeilijk, maar intussen trok Dupuis heel hard aan mijn mouw om Millennium te tekenen. Voor hen was de verstripping van Stieg Larssons succesroman een topprioriteit en ze wilden absoluut dat ik het tekende. Dargaud, Zidrou en Dupuis vonden elkaar en zo heb ik dan eerst Millennium getekend. Ik ben heel blij dat ik het gedaan heb. Angelus heeft uitstekend verkocht, maar Millennium was wel mijn doorbraak voor het grote publiek. Zidrou had gelijk toen hij zei dat Millennium uiteindelijk een goede zaak zou zijn voor Shi. We namen direct een vliegende start.”

Tussen 2013 en 2015 publiceerde Dupuis de zesdelige stripreeks Millennium op scenario van Sylvain Runberg naar de romantrilogie van Stieg Larsson. José Homs tekende de tweeluiken 1-2 en 5-6 en alle covers van de complete stripreeks.

In Millennium zie je over de albums heen een heel geleidelijke overgang van het karikaturale van Angelus naar het meer realistische van Shi. Stel nu dat je na Angelus direct Shi zou getekend hebben. Zou de reeks er dan anders hebben uitgezien?

Homs: “Misschien. Misschien. (lange stilte) Dat is echt wel een heel interessante opmerking. Ik ga thuis eens mijn schets- en proefpagina’s van Shi, die ik tekende tijdens Angelus, opdiepen. Ik ben nu zelf benieuwd naar die evolutie.”

Laat Zidrou je vrij in je bladschikking?

Homs: “Absoluut. Ik krijg de volledige vrijheid. Nadat ik het definitief scenario heb ontvangen, begin ik aan de schetsen. Ik toon die pas aan Zidrou als ik het hele album heb uitgeschetst. Zidrou vindt dit ook aangenaam omdat hij dan het hele album in één ruk kan uitlezen.”

Ik stel je de vraag omdat Zidrou normaliter een verhaal opent met een knaller. Een tekening of scène die je direct bij het nekvel grijpt. Shi begint keer op keer met een eerder banale dialoogpagina in een klassieke decoupage. Het kon een echte tussenpagina zijn. Pas na enkele pagina’s laat hij je los en kan je je uitleven om steeds te eindigen met een gigantische, grafische climax.

Homs: “Ik ben gek op die invalshoek. Zidrou betrekt zo de lezer onmiddellijk in het verhaal. Het draait ons om de sfeer. Bolero-gewijs bouwen we het verhaal op. Op het eind pak ik dan uit met dubbele pagina’s met enkele prentjes erin. Die teken ik het liefst. Maar je mag hier niet in overdrijven. Een paar dergelijke scènes in een volledig album zijn genoeg. Anders verliezen ze aan effect. Shi laat mij toe om een heel gevarieerde bladindeling aan te houden. Maar we moeten de lezers eerst in het verhaal trekken.”

Teken je elke pagina chronologisch?

Homs: “Het storyboard en de schetsen zijn chronologisch getekend. Maar als ik aan het definitieve werk begin, kies ik wat. Die demonenpagina’s zijn zalig om aan te werken, maar vragen veel tijd. Ik wissel ook voortdurend af tussen de Victoriaanse en de hedendaagse scènes. Ik houd het graag spannend voor mezelf. Weken aan een stuk hedendaagse pagina's tekenen, waarop elke detail juist moet zijn, is niets voor mij. Geef mij maar de Victoriaanse scènes die ook boordevol details zitten, maar waar ik vrij ben om een decor te tekenen zoals ik wil. Het volstaat om je volledig in te werken in de kostuums, gebouwen en de Londense sfeer van die tijd. Nadien kan je hier vrij op variëren. Ik kan er het esthetische altijd laten primeren op de harde realiteit. En toch kan ik het geheel er heel natuurlijk laten aanvoelen. Voor scènes na pakweg 1950 moet ik elk detail opzoeken en verifiëren. Daar kruipt echt veel tijd in. Geef mij maar de Victoriaanse tijd!”

In de context aangepaste onomatopeeën in Shi deel 4 en 6. En een spectaculaire dubbelpagina uit deel 6.

In het jongste deel komt een grappige onomatopee voor. Op pagina 26 wordt een mes in een houten balk gesmeten en de bijhorende Txak! heb je als een balk getekend. In 3D en in dezelfde houtkleur.

Homs: “Als ik al eens een klanknabootsing teken, neem ik altijd de eigenschappen over van hetgeen lawaai maakt. De houten balk zorgt voor een houten onomatopee. Opspattend vuur zal ik vlammend tekenen en vuurrood inkleuren. (doorbladert deel 4) Hier wordt Senseï in het water gegooid. De Splatch heeft de vorm en kleur van het water. Op de volgende bladzijde wordt Pickles de nek omgewrongen. Je ziet de Krak, maar de kleur is dezelfde als de prent. Ook de prent valt als het ware gekraakt uiteen. Elke onomatopee versterkt de tekening.”

Ik merk dat we moeten afronden. Zijn de vier demonen Ichi, Ni, San en Shi gebaseerd op bestaande Mazoku (Japanse demonen)?

Homs: “Nee! Ik heb ze allemaal zelf uitgevonden. Ze zijn wel gebaseerd op de typische Japanse esthetiek van hun hele demonenwereld. Ik wou dat elke personage zich volledig één zou voelen met hun demon. Zelf houd ik het meest van de rode demon op de rug van Kita en de witte, mystieke op de rug van Jay.”

Heeft iemand je al gevraagd of die echt getatoeëerd mogen worden?

Homs: “Ja! Het was een Spanjaard die al enkele Japanse tatoeages had. Hij vroeg mijn toestemming en ik heb die uiteraard gegeven. Maar ik heb het uiteindelijke resultaat nog niet gezien. Ik weet zelfs niet of die fan hem uiteindelijk heeft laten zetten. Ik ben benieuwd. Dus mocht hij het interview lezen, laat het me weten.” (lacht)

Shi 6: The Great Stink verscheen op 8 november 2023 bij Dargaud. Het album van 56 pagina's (hardcover, 18,99 euro) is het slot van het tweeluik en vormt met deel 5 de tweede cyclus na de eerste cyclus van vier delen. De reeks loopt sinds 2017.