Hec Leemans, Ken Broeders en Bert Gevaert

Bedankt om je verhaal De Ring van Napoleon met onze lezers te delen. Het dateert van 1982-1983 uit de krant. Hoe kijk je er vandaag op terug?

Leemans: "Het verhaal is een farce, een komedie. In die zin een buitenbeentje in de reeks. Zo zijn er nog enkele rond die periode. Ik was op zoek naar een nieuwe impuls voor de reeks, en die had ik op dat moment nog niet."

Wat vind jij zo fascinerend aan Napoleon?

Leemans: "Ik kreeg lange tijd geen hoogte van het personage en misschien nu nog steeds niet. Er is nu veel te doen rond zijn tweehonderdste sterfdag. Bij die gelegenheid duiken dezelfde vragen weer op. Was hij louter een opportunist? Was hij een vreselijke dictator? Hij heeft honderdduizenden de dood ingejaagd. Maar met welk doel? Ik denk dat hij ondanks alles, ondanks de negatieve kanten, Europa toch een essentiële erfenis heeft nagelaten. De Code Napoléon, de eerste moderne hervorming van de staatsinrichting, na eeuwen van koningsschap. Het begin van de moderne democratie. Maar hijzelf was zeker geen democraat.

Je zette de grote Franse keizer en veroveraar in dit verhaal neer als een schertsfiguur, die bij Zita klaagt dat zijn vrouw hem niet begrijpt. Qua komisch tegengewicht kan dat tellen. Zitten er historische knipoogjes naar Napoleon in?

Leemans: "De man die nooit de tijd nam om te eten, altijd druk bezig. De man die werkte in bad. De man die zogenaamd een womanizer was, maar zelden langer dan een kwartier bij zijn minnares bleef. Het zit er allemaal in. Eigenlijk een eenzaam figuur." 

Je zocht in die periode naar een andere insteek voor Bakelandt. Die kwam in de gedaante van spion Schulmeister. Over hem werd je een echte specialist. Als je die historische figuur eerder had leren kennen, hoe zou de reeks Bakelandt er dan hebben uitgezien?

Leemans: "Schulmeister is een personage met duizend mogelijkheden. Zijn komst in de reeks Bakelandt is een echt kantelmoment, dat vele deuren opende. Het personage Bakelandt kwam daardoor ook tot een zekere ontplooiing. Mocht ik Schulmeister eerder hebben ontdekt, zou dat de reeks zeker gunstig hebben beïnvloed."

Het komische aspect in Bakelandt, en in overige van je strips, ontwikkelde je later met verve in F.C. De Kampioenen. Van die reeks zijn inmiddels meer delen verschenen dan van Bakelandt. Krijg je soms nog de vraag naar nieuwe Bakelandt-verhalen, bijvoorbeeld om op honderd albums uit te komen?

Leemans: "Ik krijg die vraag regelmatig en ik had een nieuwe cyclus in gedachten met een vrij spectaculaire ontwikkeling. Maar daar zal het bij blijven. Om nog een reeks nieuwe verhalen te tekenen, is het te laat.Ten eerste door mijn leeftijd, maar ook omdat je zo'n onderneming moet financieren. En de markt laat dat momenteel toch niet toe."

Intussen zijn er de Bakelandt-integrales van Saga Uitgaven, met je oude verhalen in een gloednieuw, opgekalefaterd jasje. We zijn de komende tijd nog wel zoet. Bakelandt zit dus toch weer voor jaren in je systeem, zeker aan het tempo van vier integrales per jaar.

Leemans: "En daar ben ik oprecht heel blij mee. Het zijn mooie boeken met fantastische dossiers, waar ik warempel zelf ook nog iets uit leer."

In de aankondigingsstrook van Bakelandt 14: Op Leven en Dood in de kranten Het Laatste Nieuws en De Nieuwe Gazet van 11 augustus 1979 verwerkte Hec Leemans een minder flatterend schilderij van Napoleon. Het schilderij met de op een stoel uitgezakte Napoleon is van de hand van Hippolyte Paul Delaroche en dateert van 1846. Het stelt Napoleon voor op 31 maart 1814 in Fontainebleau toen Parijs moest capituleren voor een invasie van geallieerden. Zijn met modder bespatte laarzen en overjas moeten recente gebeurtenissen in herinnering brengen en zijn bezoedelde prestige weergeven. Delaroche schilderde het in opdracht van de Duitse handelaar Adolph Heinrich Scheletter en is gebaseerd op een beschrijving in Histoire de Napoléon uit 1828, geschreven door Jacques Marquet de Montbreton. De uitgezakte pose komt ook voor in de eerste druk van het Bakelandt-album. Voor de ingekleurde heruitgave in 1998 hertekende Leemans de eerste zestien pagina's, zo ook de eerste pagina waarop Napoleon in een vaak afgebeelde houding is te zien: met zijn hand in zijn vest.

Op het einde raakte je naar eigen zeggen wat uitverteld over Bakelandt. Dat lijkt vooralsnog niet het geval voor F.C. De Kampioenen.

Leemans: "Met F.C. De Kampioenen gaan we in hoog tempo door. Maar sinds een tweetal jaar schrijf ik niet meer alles zelf. Van de zes nieuwe titels per jaar schrijf ik er drie. De andere worden geschreven door François Corteggiani en Tom Bouden, die me de afgelopen tijd een paar goede verhalen heeft geleverd. Ook hier speelt mijn leeftijd een rol."

Met die komische reeks en de spin-off Vertongen & Co heb je je handen vol. Kriebelt het soms om weer eens realistisch te tekenen? Zeker nu je voor de luxes van Bakelandt nieuwe illustraties voor ex librissen tekent.

Leemans: "Ik heb veel zin om realistisch te tekenen en ook om andere dingen te doen naast F.C. De Kampioenen. Maar er dienen zich steeds nieuwe projecten aan: leesboekjes, puzzels, een Monopoly-spel,... dus blijven we bezig."

Tot slot, wat vind je zelf de opmerkelijkste anekdote of historisch feit over Napoleon?

Leemans: "Dat een ongeduldige opportunist ondanks alles een belangrijke staatkundige erfenis heeft nagelaten. Maar vergis je niet, het blijft een dubieus personage."

Saga Uitgaven startte in 2020 met Bakelandt integraal. Deel 6 verschijnt in juni en de delen 7 en 8 komen in het najaar uit. Jaarlijks staan er vier integrales op het programma. De reeks zal achttien integrales stellen, elk met een uitgebreid dossier met daarin een carrièreoverzicht van Hec Leemans, historische info over de tijd van Bakelandt en weetjes over elk gebundeld verhaal.

We kennen je uitgebreide documentatiebibliotheek en je kennis over Napoleon. Je kent al zijn facetten, van de strateeg tot de mens. Toch eens proberen: kan je in enkele zinnen uitleggen wat je zo fascinerend vindt aan Napoleon?

Broeders: "Zowel vriend als vijand kunnen er niet omheen dat Napoleon een uiterst opmerkelijke man was en niet echt neer te pinnen valt. Telkens wanneer je denkt een mening over hem te hebben, ontdek je weer iets nieuws waardoor je beeld weer aangepast moet worden. Hij leek voortgestuwd te worden door een tomeloze ambitie en ik begrijp dat het gemakkelijk is om hem enkel te beschouwen als een bloeddorstige dictator. Maar hij was ook de man die de Joodse getto’s liet openbreken en het jodendom officieel liet erkennen door de staat. Onder zijn bewind werd homoseksualiteit uit het strafwetboek gehaald.

Het levensverhaal van Napoleon en de tijd waarin hij van cruciaal belang was, is doorweven met alles wat een verhaal nodig heeft: epische gebeurtenissen, tragiek, drama, seks, intriges, blinde ambitie, geweld en schoonheid. Wat is er niet fascinerend aan dit alles?"

Anderen wijzen op zijn veroveringsdrang, die gepaard ging met bloedvergieten. Er woedde een discussie of zo iemand wel gevierd moet worden. Vive l'Empereur, of toch niet?

Broeders: "Persoonlijk heb ik niet zo veel op met vieringen. Alles lijkt herleid te worden tot holle frasen of grove algemeenheden. Wat die veroveringsdrang van Napoleon betreft, moet je wel voorzichtig zijn. We hebben de neiging om geschiedenis in hokjes onder te verdelen en de inhoud ervan apart te bekijken. Dat klopt natuurlijk niet. De revolutionaire oorlogen en napoleontische oorlogen vloeiden voort uit de politieke en militaire conflicten van de achttiende eeuw. Ik denk dat we heel erg onderschatten hoezeer de Europese mogendheden erop uit waren om de oorlogen tegen revolutionair Frankrijk verder te zetten en zelf gebieden te veroveren."

Wat vind je zelf de opmerkelijkste anekdote of historisch feit over Napoleon?

Broeders: "Zijn ontsnapping van het eiland Elba is op zich natuurlijk al een straf verhaal, maar wat er daarna gebeurde in Frankrijk is ronduit verbijsterend. Napoleon confronteerde een van de regimenten, uitgezonden om hem te arresteren, met de vraag of zij hun oude keizer herkenden? En of ze van plan waren om hem neer te schieten? Dan was dit het moment... Het bleef akelig stil en de spanning moest om te snijden geweest zijn! Maar plotseling riep een enkeling 'Vive L’Empereur' en terwijl die kreet aanzwol, liep het regiment over naar de kant van Napoleon. Het is een moment dat Napoleon typeert: de bereidheid om grote risico’s te nemen, profiterend van zijn mensenkennis en dat eigenaardige charisma dat bijna als een betovering kon werken."

Je fascinatie voor Napoleon kon je kwijt in een reeks illustraties die je maakte voor een boek over Napoleon in Brugge dat een andere Napoleon-kenner, je vriend Bert Gevaert, helpt samenstellen. Voelde je een bepaalde druk van al die historici om vooral geen historische fouten te tekenen of stond je vast in je schoenen? 

Broeders: "De voornaamste reden waarom ik zo bezig blijf met de napoleontische periode is het besef dat je altijd maar blijft bijleren, feiten blijft ontdekken en opmerkelijke personages die maar blijven opduiken. Het maakt je leergierig en ook wel bewust dat je dat tijdperk zo getrouw mogelijk moet weergeven. Naast al die historici zet ik mezelf voornamelijk onder druk om dat zo goed mogelijk te doen. Ook wel met het besef dat ik onvermijdelijk fouten zal maken... Bert en ik waren het ook over eens dat de illustraties niet zozeer een studie van uniformen moesten zijn, maar eerder de sfeer, vitaliteit en het kleurrijke aspect van die periode moesten weergeven."

Napoleon als Eerste Consul bezoekt Brugge in 1803. Een van de illustraties die Ken Broeders schilderde voor het boek Napoleon voor Brugge: Een Stad onder Frans Bewind, 1794-1814.

Je begeeft je ook in internationale, online kringen met specialisten over Napoleon. Zijn dat genietbare mensen? Een dankbare bron of een dankbaar publiek?

Broeders: "De meesten onder hen geven onschatbare feedback en reageren erg enthousiast op mijn illustraties. Ik denk dat ze vooral verrast werden door mijn werk, dat toch wel wat afwijkt van wat ze gewoon zijn. Ik heb heel erg geprobeerd om geen paspoppen met een uniform neer te zetten. Er zitten er ook tussen die er een sport van maken om je te kunnen betrappen op fouten. En dat ook met veel leedvermaak laten weten. Maar tot mijn eigen verbazing deert me dat niet zoveel. Ik leer er enorm veel van. Het is een proces waar ik al vertrouwd mee ben door Apostata (een zevendelige reeks over de historische Romeinen keizer Julianus Apostata, nvdr) te maken."

Heb je ooit een eigen stripverhaal over Napoleon overwogen? 

Broeders: "Nee, want ik zou me haast onfatsoenlijk onderdompelen in dat verhaal! En de noodzaak om elk detail op te zoeken en weer te geven zou dwangmatig worden. Dat zou werkelijk niet gezond zijn."

Lees je ook andere strips over Napoleon?

Broeders: "Nee, eigenlijk niet. Ik verander dan waarschijnlijk zelf in zo’n onuitstaanbare napoleontische betweter die zich stoort aan de kleinste foutjes."

Wij wachten nog op de albumpublicatie van Driftwereld deel 3, het slot van je fantasytrilogie, dat momenteel in Eppo wordt voorgepubliceerd. Voor jou is Driftwereld alweer oud nieuws. Intussen is de reeks ook gestart in het Frans (in juni verschijnt deel 2) en Duits. Zat er niet meer in dan de drie delen en de hele fantasywereld die je daarvoor hebt gecreëerd?

Broeders: "Na het verschijnen van deel 3 gaan de uitgever en ik waarschijnlijk een tijdje nodig hebben om het te evalueren. Er is ondertussen ook een Poolse uitgave en de buitenlandse belangstelling voor Driftwereld is nog steeds groeiende! Maar we gaan zeker niet vooruitlopen op de zaken."

De eerste twee delen van Driftwereld in het Nederlands (gepubliceerd door Uitgeverij L), Frans (Drakoo) en Duits (Splitter).

Het verschil in persaandacht voor Driftwereld tussen de Lage Landen en Frankrijk is immens. Om het extreem te stellen: zo goed als niemendal tegenover een lawine aan recensies, voorstellingen in stripinfobladen en de algemene pers. En het wordt er prima onthaald. Je had in het land van Napoleon geboren moeten zijn om daar sneller opgemerkt en gewaardeerd te worden!...

Broeders: "Ten eerste: Napoleon is geboren op Corsica (15 augustus 1769). Ten tweede: nu blijk ik toch zo’n onuitstaanbare napoleontische betweter te zijn. Ten derde: ik probeer verhalen te maken die ik zelf ook graag zou willen lezen en geef alles wat ik in huis heb om die zo mooi mogelijk in beeld te brengen. Waarom mijn werk vervolgens relatief weinig aandacht krijgt in de pers van de Lage Landen is een vraag waar ik geen antwoord op verschuldigd ben. Die vraag zou je eerder aan de stripjournalisten in kwestie moeten stellen. Ik neem aan dat mijn kluizenaarsbestaan er iets mee te maken heeft. Ook het feit dat ik geen familiestrips of graphic novels maak zal ook wel van belang zijn."

Op Facebook deel je inmiddels personagestudies, schetsen en ontwerpen uit je volgende project, dat zich in een andere historische periode lijkt af te spelen. Kan je daar al wat meer over vertellen of houden we dat voor een volgende keer?

Broeders: "Ik kan er niet te veel over vertellen, maar hou die Facebookpagina maar in het oog. Het project zelf is iets waar ik al veel langer mee bezig ben."

We zouden ook nog graag weten welk portret of schilderij van Napoleon jouw grootste voorkeur wegdraagt.

Broeders: "Dat verschilt bij wijze van spreken van week tot week. Er is natuurlijk het werk van de weergaloze Ernest Meissonier waarop we een sombere Napoleon zien tijdens de campagne van Frankrijk in 1814. Tijdens die campagne nam het Franse leger, dat ongeveer zestigduizend manschappen telde, het op tegen de geallieerde legers die zo’n één miljoen manschappen in het veld bracht. Nochtans wist Napoleon nagenoeg elke veldslag te winnen en paniek en verwarring te zaaien onder zijn tegenstanders. Maar terwijl hij de veldslagen won, verloor hij de oorlog toen Parijs zich overgaf."

Een andere favoriet door Meissonier is het schilderij Friedland. Napoleon is op het toppunt van zijn macht en kunnen. Het werk is natuurlijk over the top macho en één en al imperialistische triomf, maar het vat wel goed samen wat die jaren 1805 en 1807 betekenden: Napoleon leek onverslaanbaar en hij hertekende de kaart van Europa. In het zog van die militaire overwinningen kwam er een zee van ideeën en maatschappelijke veranderingen. En stel je maar eens voor hoe dat moet gevoeld hebben voor al die koningen, prinsen, tsaren en andere adellijke heerschappen om verslagen te worden door een voormalige artilleriekapitein. Het moet zeer gedaan hebben.

Maar ik zou dit werk van François Flamenge willen kiezen: de jonge Bonaparte op zijn kamertje in de militaire school. Op zijn negende werd hij naar Frankrijk gestuurd om een opleiding te krijgen. Een Corsicaans ventje dat amper Frans verstond, erg gesloten en gebukt onder gekrenkte trots. Hij blonk uit in wiskunde en geschiedenis en was niet de beste leerling, maar onwaarschijnlijk gedreven. Hij studeerde af in Parijs en was zeker niet de hoogste van zijn afdeling, maar had wel de opleiding afgewerkt in veel kortere tijd. Zijn liefde voor lezen was zo groot dat hij soms maaltijden oversloeg om geld uit te sparen om boeken te kunnen kopen. In een van zijn schoolboeken heeft hij, als prille tiener, op de laatste pagina een notitie geschreven: 'Saint-Hélène: petite île.' ('Sint-Helena, klein eiland', in 1815 werd de verslagen Napoleon verbannen naar het eilandje Sint-Helena in de Atlantische Oceaan waar hij ook overleed, nvdr)."

Voor jou dezelfde openingsvraag, Bert, wat vind jij zo fascinerend aan Napoleon?

Gevaert: "Als kleine jongen was ik al gefascineerd door hem en hield ik ervan om mij te verkleden in de groene loden jas van van mijn grootmoeder, waarop ik de medailles van haar vader, die frontsoldaat was geweest in de Eerste Wereldoorlog, had vastgemaakt. Het vlammetje van die interesse bleef wel branden, maar stond op een laag pitje, tot Ken Broeders het napoleontische vuur bij mij begon aan te porren. Hij vertelde mij over zijn fascinatie en waarschuwde mij om er nooit aan te beginnen, maar ik wou niet luisteren. Het vlammetje werd groter en groter, werd een steekvlam en verschroeide een groot deel van mijn tijd en doet dat nog steeds. 

Wat mij echt fascineert aan de figuur Napoleon, is wat die man in zo'n korte tijd allemaal gerealiseerd heeft. Niet alleen op militair vlak, maar ook op het gebied van cultuur, wetten en instellingen. Hij vocht onder de brandende zon van Egypte, maar ook in de ijzingwekkende kou van Rusland. Hij begon als een simpele soldaat, maar op eigen kracht werd hij keizer van Frankrijk en een groot deel van Europa. Over zijn eigen leven zou hij trouwens gezegd hebben dat het de allures van een roman had! Napoleon bereikte de top (en kwam ten val) door zijn eigen daadkracht, zijn tomeloze energie, zijn visie, charme en zijn manier hoe hij de mensen om zich heen wist te inspireren.

Ik vind echter niet alleen Napoleon fascinerend, maar ook zijn tijd en de mensen die tot zijn entourage behoorden. Neem nu Joachim Murat, een van zijn zesentwintig maarschalken. Zijn vader was een herbergier en hijzelf was voorbestemd voor een leven in dienst van de Kerk. Er is geen grotere (of geschiftere?) aanvoerder van de cavalerie geweest dan Murat. Hij heeft enorme stommiteiten begaan, maar wat een stijl had die man! Of generaal Lasalle, nog zo'n briljante aanvoerder, die niets liever deed dan duelleren, pijp roken en te paard over het slagveld denderen tot een kogel in zijn hoofd daar een abrupt einde aan maakte. Of wat te denken over de IJzeren Maarschalk Davout, huzaar Marbot, kunstenaar-officier Lejeune, enzovoort? veel van die mensen hebben hun memoires geschreven en er bestaan portretten van hen waarbij we hen in hun prachtige uniformen kunnen bewonderen. Ook gewone soldaten schreven over wat zij allemaal meemaakten, en er is nog zoveel te ontdekken." 

Wat vind je zelf de opmerkelijkste anekdote of historisch feit over Napoleon?

Gevaert: "Een van de boeiendste episodes uit het leven van Napoleon, toen nog Bonaparte, vind ik zijn Egyptische veldtocht, die duurde van mei 1798 tot 1801, hoewel hij zelf al in 1799 naar Frankrijk terugkeerde. Wat een avontuur moet dat geweest zijn! Het was sinds de kruistochten geleden dat er nog Europeanen met een groot leger in dat magische land geweest waren en voor mij draagt dat bij tot de mythevorming rond Napoleon. Samen met bijna honderdzestig geleerden werd de reis meer dan een veroveringstocht, maar ook een archeologische expeditie. De Fransen vochten tegen de fascinerende mammelukken die ze verpletterend versloegen door hun opstelling in carrés, waardoor ze met een kleiner leger een gevreesde krijgsmacht versloegen. Later dienden die koppensnellende ruiters zelfs in het Franse leger en een van hen, Roustam Raza, werd de persoonlijke lijfwacht van Napoleon. Het moet speciaal geweest zijn toen Napoleon een  paar jaar later in Brugge kwam, vergezeld door een groep van deze fiere strijders!

Wat voor mij opmerkelijk is én wat weinig mensen weten, is dat Napoleon een enorme lezer was en ook zelf een aantal boeken heeft geschreven. In zijn jeugdjaren schreef hij de roman Clisson et Eugénie, een melodramatisch liefdesverhaal, dat vandaag trouwens amper leesbaar is."

En wat met zijn bloedvergieten en veroveringen? Vandaag wordt daar op een hele andere manier naar gekeken.

Gevaert: "We hebben inderdaad de neiging om met moraliserende blik naar het verleden te kijken. Wat een smeerlap was de filosoof Aristoteles, want hij hield slaven, om nu maar een voorbeeld te geven. Heel vaak doen mensen die moraliserende uitspraken zonder al te veel kennis van zaken, zonder zich echt te verdiepen in de geschiedenis... Of ze hebben een paar tweets of Facebookberichten gelezen en vormen dan hun oordeel.

Sommige daden in het verleden mogen we inderdaad terecht verafschuwen, denk maar aan de jodenvervolging en de andere gruwelen in de Tweede Wereldoorlog. Mensen met weinig kritische zin durven dan weleens de vergelijking te maken tussen Adolf Hitler en Napoleon Bonaparte. Hoe kan je een man die louter vernietiging bracht en haat zaaide, vergelijken met een figuur als Napoleon? Napoleon was een cultuurmens, een harde werker, een verwoed lezer, een geniaal strateeg, een inspirator,... Hij zag zijn wetgeving, de Code Civil, als zijn grootste verwezenlijking en de meeste oorlogen die hij voerde, waren oorlogen die hij verplicht was te voeren tegen de coalities die tegen Frankrijk gericht waren. Stel je voor dat de idealen van de Franse Revolutie zich zomaar zouden verspreiden over Europa? Dat konden de Britten, Oostenrijkers, Pruisen,... niet toestaan, dus Frankrijk moest verslagen worden. Napoleon was een briljante aanvoerder, maar hij werd gedwongen in die positie en zocht vaker naar vrede dan naar oorlog. Neem nu de Russische veldtocht die velen hem verwijten... Napoleon wou die veldtocht niet en bleef aandringen op vrede, nadat de tsaar de verdragen had geschonden die jaren voordien met Frankrijk gesloten waren. En dan zeg ik nog niets over de Britten die in Europa de strijd aanwakkerden tegen Napoleon...

Sommigen beweren dat Napoleon de slavernij weer heeft ingevoerd. Dat klopt, en dat was van toepassing op de slaven in de Franse kolonies. Hij kon niet anders om de concurrentiepositie van Frankrijk tegenover andere slavenhoudende staten te garanderen. Alle andere landen hadden slaven, terwijl Napoleon de slavenhandel afschafte in 1815, maar dat wordt natuurlijk nergens gezegd... Uiteraard heeft Napoleon fouten gemaakt (zoals zijn bemoeienis in Spanje) en je zou kunnen stellen dat hij vrouwonvriendelijk was. Maar alles moeten we situeren in de juiste context en zoeken naar het waarom van zijn daden. Hem veroordelen op basis van hedendaagse maatstaven is zonder meer fout, want dan mogen we nog veel standbeelden van vele andere mensen moeten neerhalen..."

Je fascinatie kan je alvast delen met andere geïnteresseerden, zoals Ken Broeders.

Gevaert: (lacht) "zeker en vast. Wanneer wij elkaar zien, gaan de meeste gesprekken over onze Corsicaanse vriend. Het is geen toeval dat in onze eerste gezamenlijke publicatie, Bloedstollend Brugge, een veteraan van Napoleon alle gruwelijke verhalen aan de lezer vertelt. Bovendien hebben we nog plannen om samen een boek te maken over de soldaten van Napoleon. Nu moet ik wel zeggen dat mijn kennis over Napoleon en zijn tijd niets voorstelt in vergelijking met de encyclopedische kennis van Ken. Achteraf kom ik altijd thuis met een waslijst aan boeken, tot grote vreugde (?) van mijn eigen echtgenote. Mijn bibliotheek blijft maar groeien en bovendien heb ik ook behoorlijk wat sabels en een napoleontisch uniform dat ik op bijeenkomsten met gelijkgezinden met veel plezier aantrek!"

Het door Ken Broeders geïllustreerde boek Bloedstollend Brugge is een verzameling korte verhalen door Bert Gevaert met akelige, bloederige, criminele, degoutante, eigenzinnige, fabelachtige, gruwelijke verhalen die zich ooit afspeelden in Brugge. Het verscheen in 2017 bij Saga Uitgaven.

Je werkt zelfs mee aan boeken over Napoleon. Kan je wat meer uitleg geven over Napoleon voor Brugge?

Gevaert: "Ik heb verschillende artikelen geschreven over schermen en sabelvechten in de tijd van Napoleon en geef er ook veel lezingen over. Ik heb samen met een paar vrienden de oudstrijdersvereniging van Napoleon in Brugge, de Société Fraternelle et Philanthropique des Anciens Frères d'Armes de l'Empire Français à Bruges, terug opgericht, die nu door corona een beetje op een laag pitje staat. Wij komen in normale omstandigheden samen op belangrijke data voor de napoleontische geschiedenis, doen mee aan reconstituties van veldslagen en kampementen, geven lezingen,... Momenteel leg ik als redacteur, samen met twee andere redacteurs, de laatste hand aan een boek van meer dan 600 pagina's over de invloed van Napoleon in Brugge. Onze titel luidt Brugge voor Napoleon: Een Stad onder Frans Bewind, 1794-1814, en deze klepper wordt uitgegeven door Sterck & De Vreese. Het boek zou aanvankelijk verschijnen op 5 mei, maar door corona hebben we het uitgesteld naar september. In totaal hebben 23 auteurs elk één of meerdere bijdrages geschreven over verscheidene aspecten van Brugge in de Franse tijd, gaande van religie, tot cafébezoek, het militaire leven, krijgshospitalen, kunst, boeken, toneel,..."

Ook voor de integrale reeks van Bakelandt keer je de Napoleontische periode binnenstebuiten volgens specifieke thema's. Vind je daarvoor voldoende inspiratie in Hec Leemans' werk?

Gevaert: "De inspiratiebron droogt niet op! Ik heb van onze hoofdredacteur een grote vrijheid gekregen om alle aspecten die ik zelf de moeite waard vind uit die tijd te behandelen. Verder krijg ik ook tips van de andere medewerkers van onze Bende van Bakelandt, zoals we het team noemen dat nu meewerkt aan de uitgave van de integrale edities. Uiteraard kan je niet om een aantal zaken heen, zoals de werkelijke, historische bende van Bakelandt en een algemeen historisch kader. Eenmaal die dossiers gepubliceerd, kon ik mij focussen op allerlei leuke thema's zoals de figuur Napoleon, wapens, soldaten,... Binnenkort schrijf ik over Napoleons meesterspion Schulmeister, maar later zal ik ook bijdrages maken over Egypte, voertuigen, dieren,... en er komt ook een dossier over seks in de tijd van Napoleon." 

Heb je nog tips over goede strips over Napoleon of zijn tijd?

Gevaert: "De Hoed van Napoleon, van Jommeke! (lacht) Nee, ik vond het als kind een fantastisch album. Maar nu serieus, een beetje striplezer kent uiteraard de stripbewerkingen van de fantastische boeken van Patrick Rambaud, namelijk De Slag en Berezina door Ivan Gil en Frédéric Richard (Microbe, 2018). Die strips (en boeken) vond ik subliem en ik hoop dat ook L'Absent van Rambaud ooit verstript zal worden, omdat het een mooi beeld geeft van Napoleons leven op Elba.

Ik heb ook enorm genoten van het prachtig geïllustreerde kinderboek La Vie de Napoléon, Raconté par le Chien Fortuné et le Cheval Vizir door Pierre Branda, Didier Lévy en Camille Chevrillon (Perrin, 2018). Net zoals Le Grand Napoléon des Petits Enfants (Éditions des Équateurs, 2013) door Job, is het geen echte strip, maar de tekeningen zijn om duimen en vingers af te likken. Maar goed, een minder bekende strip die ik heel leuk vond is de gagstrip Napoléon van Stédo en Lapuss' (Bamboo, 2016-2017). De gags lijken onnozel, maar ze bevatten een grote historische waarheid, waardoor ze zowel voor 'amateurs' als kenners echt amusant zijn. Het is jammer dat er geen verdere delen van die leuke reeks zijn verschenen."

Bert Gevaert, uitgedost in het uniform van kapitein aide de camp. Bert: "Een Aide de Camp (ADC) was een assistent van een hogere officier, meestal vanaf de rang van generaal. In mijn geval wijst de rode band (brassard) op het feit dat ik ADC ben van een général de division, die iets hoger is dan een brigadegeneraal en lager dan een maarschalk." Foto: © Bert Vandenberghe. 

Tot slot: wat is je favoriete portret of schilderij van Napoleon?

Gevaert: "Het is niet eenvoudig om uit de vele afbeeldingen van Napoleon slechts eentje te kiezen dat voor mij boven de rest uitsteekt. Ik zou nu de grote kenner kunnen uithangen — wat ik zeker niet ben — en een lijstje geven van minder bekende gravures of schilderijen van de keizer... Ik denk nu aan werken van Louis Léopold Boilly, Louis François Lejeune of Albrecht Adam. Ik twijfel ook tussen verschillende werken... Het schilderij van François Gérard over Austerlitz geeft een mooi beeld van de keizer en zijn militaire staf en presenteert ons een aantal prachtige uniformen... Het portret van Napoleon die op Sint-Helena naar de zee staart van Franz Jozef Sandmann is ook een echte klassieker en straalt zoveel melancholie uit.

Toch is en blijft voor mij het beroemde schilderij van Jacques-Louis David, Napoleon Steekt de Alpen Over (1801, Kasteel van Malmaison) hét ultieme topwerk. Als geen ander is David erin geslaagd om de wervelwind die Napoleon was te portretteren. Let op de wapperende mantel en de golvende manen, het werk straalt gewoonweg dynamiek en actie uit. Bovendien weigerde Napoleon lang stil te zitten en te poseren voor David, daar had hij simpelweg de tijd niet voor. 

Hier zien we Napoleon als Premier Consul bij zijn oversteek van de Alpen, waardoor hij Hannibal en Karel de Grote evenaarde. Hun namen staan trouwens op de rots onderaan zijn steigerende paard, Marengo. Er bestaan vijf versies van dit werk, zo is op een andere versie het kastanjebruine paard La Belle te zien, wat wel een leuk weetje is.  

In feite is het schilderij van David een subliem voorbeeld van propaganda, waar Napoleon een absolute meester in was, want de werkelijke oversteek gebeurde op een bedaard en rustig ezeltje en niet op de vurige Marengo. Napoleon, die misschien wel glimlacht, heeft een prachtige mammelukkensabel aan zijn zijde hangen en niet in zijn hand. Het zijn namelijk geen wapens die gevechten winnen, maar ideeën, visies en strategieën. Zijn rechterhand wijst naar de hemel, naar de bestemming die voor hem op dat moment nog onbekend was? Ik kan blijven kijken naar dit werk en me verliezen in details en wegdromen..."