Expo George van Raemdonck
Antwerps pionier van het Belgisch stripverhaal
door Wouter Adriaensen
Het is een mooi contrast: terwijl aan de ene zijde de expo over gamer Kid Paddle nog loopt, opende aan de andere kant van het Brussels Stripmuseum een tentoonstelling over George van Raemdonck. Honderd jaar geleden tekende de Antwerpenaar in Nederland een van de eerste Belgische stripreeksen. De expo toont echter nog veel meer zijdes van de vergeten strippionier.
Op 22 mei 1922 mag de Belgische strip honderd kaarsjes uitblazen. Die dag verschijnt in de Nederlandse socialistische krant Het Volk de eerste aflevering van Bulletje en Bonestaak. De tekststrip wordt geschreven door Adrianus Michael de Jong en getekend door Vlaming George van Raemdonck, die uitgeweken is naar Nederland omwille van de Groote Oorlog. De twee werken vijftien jaar lang samen aan de reeks, waarin ze regelmatig elkaar laten optreden.
Bulletje en Bonestaak zijn twee bengels, fysieke voorlopers van het Amerikaanse komische duo Laurel en Hardy. Hun vaders zijn kapitein en stuurman aan boord van het schip de Herkules. Ze treden in hun voetsporen en beleven doldwaze avonturen in alle uithoeken van de wereld, in het gezelschap van personages zoals Sinbad de Zeeman, Ouwe Hein en de Sioux. Daarbij zetten ze zich duidelijk af tegen Jopie Slim en Dikke Bigmans, twee keurige helden die verschijnen in de concurrerende krant De Telegraaf. Bulletje en Bonestaak vloeken, schelden en vechten, tot ontzetting van de opvoedkundigen. In één aflevering bezoeken ze zelfs de Engelse thuis van Billy Bimbo and Peter Porker, zoals Jopie en Dikke eigenlijk heten, om hen een pak rammel te verkopen.
Van Raemdonck is de eerste Belg die jarenlang dezelfde strippersonages opvoert in verschillende verhalen. Bulletje en Bonestaak durven daarbij al eens van vorm te veranderen. Een teken van de creativiteit van hun schepper, die experimenteert met zijn lijnvoering, zijn composities en zijn tekenstijl, van strak minimalistisch tot uitgewerkt gedetailleerd. De albums zijn zo succesvol dat ze verschillende keren worden uitgegeven, een laatste keer tussen 1999 en 2012 in 44 volumes door Uitgeverij Boumaar. Met verschijningen in het Duits en Frans is Bulletje en Bonestaak bovendien de eerste vertaalde Nederlandse strip.
Altijd aan het tekenen
In Nederland tekende van Raemdonck ook politieke karikaturen voor onder meer Het Volk en het onafhankelijke weekblad De Amsterdammer. Het zijn realistische spotprenten, soms zo fel dat ze voor spanning met de redactie zorgen. Samen met zijn vriend A.M. de Jong trekt van Raemdonck bijvoorbeeld stevig van leer tegen het oprukkende fascisme. Het wordt de Nederlandse schrijver helaas fataal. Op 18 oktober 1943, wanneer van Raemdonck al vijftien jaar terug in Vlaanderen woont, wordt de Jong thuis vermoord door Nederlandse SS’ers.
In zijn thuisland legt van Raemdonck zich toe op het illustreren van boeken en het schilderen van portretten. In het Stripmuseum hangt onder meer een treffend zelfportret, dat enigszins aan professor Zonnebloem doet denken. Van Raemdonck tekent ook reclame voor bedrijven, covers voor het tijdschrift De Radio- en Televisieweek van het toenmalige NIR, de huidige VRT, en sporadisch een stripverhaal. “Grootvader was altijd aan het tekenen, voor mij was dat heel gewoon”, vertelt kleindochter Cathy Collet. “Brieven naar zijn broer illustreerde hij uitvoerig, voor elke belangrijke gebeurtenis in mijn leven maakte hij een tekening en van de klanten in zijn stamcafé maakt hij meer dan tweehonderdvijftig portretten. In de expo zie je zelfs de bouwplannen die hij tekende voor zijn familiewoning in Nederland.”
Een laan, een park en een monument
Cathy biecht op dat ze Bulletje en Bonestaak nooit gelezen heeft. “Wel albums van Tijl Uilenspiegel en Smidje Smee.” Die verschenen midden jaren 1960, vlak voor van Raemdonck overleed op 77-jarige leeftijd. “Toen was ik 21. Als kind van gescheiden ouders bracht ik vele vakanties bij mijn grootouders door. Grootvader was een bescheiden, verlegen man die niet per se in de belangstelling hoefde te staan. Pas toen hij voor zijn zeventigste verjaardag op het Antwerps stadhuis ontvangen werd, besefte ik dat hij iets uniek gepresteerd had.”
De laatste twintig jaar van zijn leven woonde van Raemdonck in Boechout. Daar zijn ze hem niet vergeten. Een herdenkingsplaat op zijn vroegere woning, de George van Raemdoncklaan, het George van Raemdonckpark met een monument van Bulletje en Bonestaak en een wandeling herinneren aan de kunstenaar. De rest van België kan hem nog tot en met 8 mei herontdekken dankzij een knappe tentoonstelling in het Brusselse Stripmuseum.
