Documentaire strip

In het exploreren van de ruimte door de mens staat de naam van de Russische boerenzoon Joeri Gagarin met een gouden griffel genoteerd. Hij was de eerste mens in de ruimte waarop een vinnig gevecht ontstond tussen de Russen en de Amerikanen om elkaar te overtroeven. De Russen moesten het zien te rooien met een budget dat een schijntje was in vergelijking met dat van de NASA. Een voorbeeld is de Amerikaanse uitvinding van een speciale pen waarmee in de ruimtecapsules notities konden genomen worden, een voorwerp van 1 miljoen dollar. De Russen konden zich echter moeite- en kostenloos behelpen met een ordinair potlood. Deze amusante anekdote krijg je maar liefst drie keer geserveerd in dit album. In het voorwoord, het stripverhaal en het uitgebreide dossier achteraf staan namelijk redelijk wat zaken die elkaar herhalen.

Gagarin vertelt op een documentaire, The Right Stuff-achtige manier over de voorbereidingen van de kosmonauten, de problemen vooraf (met onder meer een zwaar ongeluk dat het leven aan honderdtwintig mensen kostte) en tijdens de vlucht en ook hoe het Gagarin achteraf verging. Hij werd een van de eerste Russische vedetten met wie de Russen graag wereldwijd uitpakten. De politiek hield 'm liever op de grond om hem de wereld rond te sturen in plaats van hem opnieuw om een baan rond de wereld te zenden. Hij overleed door een vliegtuigongeluk in 1968, zeven jaar nadat hij ruimtevaartgeschiedenis schreef.

Wie ook maar een greintje belangstelling heeft voor ruimtevaart, zal deze uitgave lezenswaardig en leerzaam vinden. Journalist Rob van Scheers doseert data, technische info, trivia en een beetje menselijkheid zodat het nergens begint door te wegen als een saai historisch verslag. Maar om Gagarin nu meteen voor een graphic novel te verslijten, vinden we gemakzuchtig, zelfs bedrieglijk. Tegenwoordig moet elke dikkere strip met kleinere afmetingen per se een graphic novel heten. We weten wel dat dit een lapmiddel is om ook in het aanbod van boekenwinkels (weten zij veel?) opgenomen te worden, maar enig onderscheid met ware graphic novels als Een Deken van Sneeuw, Persepolis, V voor Vendetta en net zo goed Een Contract met God, Loopgravenoorlog, De Chninkel en De Dorpsgek van Schoonvergeten (die de hele graphic novel-manie voorafgingen) mag er toch wel zijn. Wij zouden Gagarin veeleer een documentaire strip noemen. En dan nog een die ons wist te boeien.

De tekeningen van de Spaanse Nederlander Gustavo Garcia zijn functioneel zonder meer. Het zijn geen grafische hoogstandjes, noch lelijke haast- en spoedtekeningen zoals bij andere strips waarvoor nog meer misbruik wordt gemaakt van de term graphic novel.

DAVID STEENHUYSE